محاسبه بازده سهام

بررسی ارتباط بهره وری سرمایه، سود هر سهم و نسبت قیمت به سود هر سهم با بازده سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار

2 دانشجوی دکتری حسابداری، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 کارشناس ارشد حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، تهران، ایران.

چکیده

هدف اصلی سرمایه‌گذاری، کسب بیشترین بازده است. سرمایه­گذاران در پی معیارهایی هستند که آن‍‍‍‍‍ها را در تشخیص بازده سرمایه­گذاری راهنمایی کند. سود حسابداری و مشتقات آن از جمله معیارهایی است که برای پیش‌بینی بازده، ارائه و مورد استفاده قرار گرفته‌اند. در این مقاله، معیار جدیدی تحت عنوان «بهره‌وری سرمایه» ارائه شده است. بهره‌وری سرمایه، نسبت ارزش افزوده بر دارایی‌های سرمایه‌گذاری شده است. بر حسب اینکه نسبت ارزش افزوده به کدام یک از گروه دارایی‌های سرمایه­گذاری شده (سرمایه در گردش، دارایی‌های عملیاتی یا کل دارایی‌ها) محاسبه شود. مدل اندازه­گیری بهره­وری سرمایه متفاوت است. برای نشان دادن این موضوع، که معیار ارائه شده دارای محتوای اطلاعاتی، و از کارآیی لازم برخوردار است، رابطه آن با بازده سهام بررسی شده است. هم‌چنین برای مقایسه محتوای اطلاعاتی بهره­وری سرمایه و سود، رابطه بهره­وری سرمایه با بازده سهام، رابطه سود هر سهم و نسبت قیمت به سود هر سهم (به عنوان مشتقات سود) با بازده سهام با یکدیگر مقایسه شده‌ است. هم‌چنین برای مقایسه محتوای اطلاعاتی الگو‌های مختلف محاسبه بهره­وری سرمایه با یکدیگر، رابطه آنها با بازده سهام با یکدیگر مقایسه شده است. نتایج نشان می‌دهد که بین همه الگو‌های اندازه‌گیری بهره­وری سرمایه و تغییرات بازده سهام، ارتباط معناداری وجود دارد. اگر بهره­وری سرمایه بر اساس کل دارایی‌ها اندازه­گیری شود، رابطه نزدیکتری با تغییرات بازده سهام دارد. بنابراین محتوای اطلاعاتی بهره­وری سرمایه بر اساس کل دارایی‌ها بیشتر از سود هر سهم و نسبت قیمت به سود هر سهم است. با این حال، بین ضریب همبستگی الگوهای مختلف اندازه‌گیری بهره‌وری سرمایه و تغییرات بازده، اختلاف معناداری وجود ندارد. بنابراین محتوای اطلاعاتی الگو‌های مختلف اندازه‌گیری بهره‌وری سرمایه محاسبه بازده سهام تفاوتی با هم ندارد.

کلیدواژه‌ها

• بهره‌وری سرمایه
• سود هر سهم
• نسبت قیمت به سود هر سهم
• ارزش افزوده

20.1001.1.20082428.1388.2.1.7.0

مراجع

- آذربایجانی،کریم (1368). اندازه­گیری و تجزیه و تحلیل بهره­وری صنایع کشور، اصفهان، سازمان برنامه و وبودجه.

- خاکی، غلامرضا (1382). ارزش افزوده، راهی برای اندازه­گیری بهره­وری، تهران ،مؤسسه مطالعات و برنامه­ریزی آموزشی.

- رضایی، غلامرضا (1380). تأثیر وجود رابطه­ی همبستگی بین نرخ بازده حقوق صاحبان سهام و ارزش افزوده­ محاسبه بازده سهام اقتصادی در ارزیابی عملکرد شرکت‌های صنعت وسائط نقلیه بورس اوراق بهادار تهران، پایان نامهی کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.

- مشهدی زاده، محمد (1375). اندازه گیری و تجزیه و تحلیل بهره­وری در صنعت حمل و نقل جاده­ای-مسافری، پایان نامه کارشناسی ارشد- دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد.

- Agrawal, R, et al.(1993), capital productivity: Way the US leads and Why it matter, the Mckinsay Quarterly, 3.

Biddle, Gray c., Robert M. Bowen, James S. Wallance.(1998) محاسبه بازده سهام Does EVA beat earning? Evidence on association with stock return and firm value,

- Smith, Adam.(1987), "An Inquiry into the nature and causes of the wealth and nation", Random house, New York.

- Shimizu, M ,et al.(1992),Value added productivity measurement and practical approach to management improvement, Asian Productivity Organization.

- Stewart, G. Bennet.(1991), The quest for value : a guide for senior Managers, Harper Collin Publisher, New York.

چطور بازگشت سرمایه را محاسبه کنیم؟

هدف همه افراد از سرمایه گذاری، کسب سود است. هرچه یک سرمایه گذاری سود بیشتری داشته باشد، گزینه جذاب‌تری خواهد بود. اما چگونه می‌توان سود یک سرمایه گذاری را محاسبه کرد؟ برای اینکار باید از مفهوم نرخ بازگشت سرمایه (ROI) کمک بگیرید. فرمول ساده بازگشت سرمایه به شما اجازه می‌دهد تا وضعیت سودآوری سرمایه گذاری خود را مشخص کنید و از آن برای مقایسه یا پیدا کردن بهترین گزینه برای سرمایه گذاری استفاده نمایید.

حالا چطور بازگشت سرمایه را محاسبه کنیم؟ در ادامه این مطلب با نوبیتکس همراه باشید تا با نحوه محاسبه این معیار مهم در بازار سرمایه آشنا شویم.

سرفصل‌های این آموزش

نرخ بازگشت سرمایه (ROI) چیست؟

نرخ بازگشت سرمایه (Return on Investment) یک معیار عملکردی برای ارزیابی کارایی سرمایه گذاری یا مقایسه میزان سود دهی تعدادی از سرمایه گذاری‌های مختلف است. براساس تعریف نرخ بازگشت سرمایه، این معیار بسیار مهم به شما امکان محاسبه مستقیم میزان بازدهی یک سرمایه گذاری خاص نسبت به هزینه سرمایه گذاری را می‌دهد. در پاسخ به سؤال «چطور بازگشت سرمایه را محاسبه کنیم؟» باید گفت کار چندان سختی نخواهید داشت.

یکی از ویژگی‌های اصلی نرخ بازگشت سرمایه که باعث محبوبیت آن در بین سرمایه گذاران و تریدر ها شده است، ساده بودن درک و استفاده از آن است. برای محاسبه بازگشت سرمایه کافی است تا سود یا بازده یک سرمایه گذاری را به هزینه سرمایه گذاری تقسیم کنید و نتیجه را به صورت درصد بیان نمایید. معمولاً در صرافی دیجیتال، نرخ بازگشت سرمایه به صورت سالانه بیان می‌شود و نیاز به محاسبه ندارد؛ با این حال، آشنایی با نحوه محاسبه ROI برای هر سرمایه گذاری الزامی است.

محاسبه ROI؛ چطور بازگشت سرمایه را محاسبه کنیم؟

برای این که بفهمیم چطور بازگشت سرمایه را محاسبه کنیم باید با روش‌ها و فرمول‌های آن آشنا شویم. به طور کلی، فرمول ROI بسیار ساده است و به راحتی می‌توانید از آن برای اندازه گیری بازدهی سرمایه خود استفاده کنید. متدها و روش‌های مختلفی برای محاسبه نرخ بازگشت سرمایه وجود دارد. در اینجا ما به دو متد اصلی محاسبه بازگشت سرمایه اشاره خواهیم کرد.

ساده‌ترین فرمول محاسبه نرخ بازگشت سرمایه:

بنابراین زمانی که شما میزان سود یک سرمایه گذاری و هزینه اولیه آن را در طول مدت زمان مشخصی در اختیار داشته باشید می‌توانید به راحتی بازگشت سرمایه را محاسبه کنید. علاوه بر این فرمول می‌توان از روش دیگری نیز محاسبه بازده سهام برای محاسبه ROI استفاده کرد:

زمانی که سود سرمایه گذاری مشخص نیست ولی ارزش نهایی و اولیه آن را در اختیار داشته باشیم می‌توانیم از فرمول بالا استفاده کنیم. در ادامه از یک مثال در دنیای واقعی برای درک بهتر مفهوم بازگشت سرمایه استفاده می‌کنیم.

مثال محاسبه نرخ بازگشت سرمایه؛ چگونه از فرمول ROI استفاده کنیم؟

نرخ بازگشت سرمایه به دلیل تطبیق پذیری و سادگی، معیار بسیار محبوبی در بین سرمایه گذاران است. با استفاده از ROI به سادگی می‌توانید نرخ بازگشت سرمایه در سهام، شرکت‌ها، معاملات ملک و املاک یا حتی بازار ارزهای دیجیتال و خرید بیت کوین را محاسبه کرد. این فرمول پیچیدگی خاصی ندارد و می‌توان از آن برای تفسیر طیف وسیعی از انواع سرمایه گذاری‌ها استفاده کرد. برای اینکه بفهمیم چطور بازگشت سرمایه را محاسبه کنیم، در اینجا از یک مثال ساده استفاده خواهیم کرد.

فرض کنید که شما ۱۰۰۰ دلار از سهام یک شرکت را خریداری کرده‌اید. بعد از ۱ ماه ارزش سهامی که در دست دارید به ۱۲۰۰ دلار می‌رسد. برای محاسبه بازگشت سرمایه، شما باید ابتدا سود یا بازدهی سهام خود را از طریق کم کردن ارزش اولیه سهام از ارزش فعلی آن (۱۲۰۰-۱۰۰۰= ۲۰۰) به دست آورید. حالا کافی است تا این عدد را بر هزینه سرمایه گذاری (۱۰۰۰ دلار سرمایه اولیه + ۲۰ دلار کارمزد) تقسیم کنید و در نهایت نتیجه را به صورت درصد به دست آورید.

همانطور که مشاهده می‌کنید این سرمایه گذاری دارای نرخ بازگشت سرمایه ۱۹.۶ درصد است. حالا اگر شما سهام دیگری با قیمت ۱۲۰۰ دلاری خریده باشید که در مدت زمان مشابه به قیمت ۱۵۰۰ دلار رسیده باشد و ۲۰ دلار نیز کارمزد برای آن پرداخته باشید، نرخ بازکشت سرمایه شما در این سرمایه گذاری ۲۴.۵ درصد خواهد بود. به این ترتیب می‌توانید، سود خود از سرمایه گذاری‌های مختلف را بررسی کنید.

کاربردها و مزایای استفاده از نرخ بازگشت سرمایه

بزرگ‌ترین مزیت استفاده از ROI، ساده و قابل فهم بودن این معیار است. همه افراد می‌توانند به راحتی آن را محاسبه کنند و تفسیر نتایج آن نیز کار سختی نیست. به همین دلیل از معیار بازگشت سرمایه به عنوان یک معیار استاندارد و جهانی محاسبه سود استفاده می‌کنند. از طرف دیگر احتمال سوتفاهم یا سوتعبیر از نتایج آن بسیار اندک است زیرا در هر سرمایه گذاری، نتیجه دارای معنای یکسانی است. علاوه بر این، ابزارهای مهمی وجود دارند که کار محاسبه نرخ بازگشت سرمایه را راحت‌تر می‌کنند.

یک فرمول ساده در اکسل می‌تواند به شما کمک کند که به راحت‌ترین شکل ممکن ROI را محاسبه کنید. همچنین شما می‌توانید با ماشین حساب بیت کوین و تبدیل قیمت بیت کوین به ریال، میزان سود خود را از سرمایه گذاری در ارزهای دیجیتال به دست آورید و با قرار دادن آن در فرمول ROI، میزان بازگشت سرمایه را محاسبه کنید.

معایب و محدودیت‌های محاسبه بازگشت سرمایه

محاسبه بازگشت سرمایه معایب و محدودیت‌هایی نیز دارد. برای مثال اگر نرخ بازگشت سرمایه در یک سرمایه گذاری ۲۵ درصد و در سرمایه گذاری دیگری ۱۵ درصد باشد، لزوماً به معنای بهتر بودن سرمایه گذاری اول نیست. زیرا این نتایج چیزی در مورد زمان به ما نمی‌گوید. ممکن است سود ۲۵ درصد از یک سرمایه گذاری ۵ ساله (یعنی ۵ درصد در هر سال) به دست آمده باشد و سود ۱۵ درصدی مربوط به یک سرمایه گذاری ۳ ماهه باشد. بنابراین برای مقایسه دو نرخ بازگشت سرمایه باید حتماً آن‌ها را در مدت زمان مشابه محاسبه کنیم.

نکته بعدی، عدم اشاره به میزان ریسک سرمایه گذاری در این فرمول است. به طور کلی هرچه میزان نرخ بازگشت سرمایه یک سرمایه گذاری بیشتر باشد، ریسک بیشتری نیز خواهد داشت. اما میزان این ریسک در فرمول اعمال نمی‌شود. بنابراین قبل از انجام سرمایه گذاری، علاوه بر نرخ بازگشت سرمایه، میزان ریسک سرمایه خود را نیز محاسبه کنید.

سومین مشکلی که در محاسبه بازگشت سرمایه وجود دارد، عدم در نظر گرفتن تمامی هزینه‌ها است. برای مثال برای خرید سهام علاوه بر هزینه اولیه باید هزینه کارمزد خرید یا فروش سهام را نیز محاسبه کنید. همچنین برای محاسبه بازگشت سرمایه در املاک و مستغلات، باید هزینه‌های نگهداری از املاک، مالیات و سایر هزینه‌های جانبی را نیز در نظر داشته باشید. در غیر این صورت، نتیجه محاسبه نرخ ROI می‌تواند شما را به اشتباه بیاندازد.

نرخ بازگشت سرمایه IRR؛ بازگشت سرمایه به صورت نامتوازن

در بسیاری از اوقات، ممکن است در طول دوره سرمایه گذاری، چندین مرحله ورود سرمایه یا دریافت سود وجود داشته باشد. بر اساس شرایط بازار ممکن است در دوره‌های مختلف ماهانه یا سالانه میزان سود دریافتی نیز متفاوت باشد. در این صورت چطور بازگشت سرمایه را محاسبه کنیم؟

در این موارد باید از نرخ بازگشت داخلی (Internal Rate of Return) یا IRR استفاده کنیم. در نرخ بازگشت داخلی، محاسبه بازده سهام دوره‌های پرداخت سود ثابت است (مثلاً ماهانه یا سالانه) اما میزان سود در هر دوره متفاوت خواهد بود. برای مثال ممکن است در ماه اول میزان سود ۱۰ درصد، در ماه دوم ۵ درصد و در ماه‌های بعدی به ترتیب ۴، ۱۰، ۷ و ۱۲ درصد باشد. در این حالت میانگین سود در هر دوره ۸ درصد خواهد بود. نحوه محاسبه بازگشت سرمایه IRR پیچیده‌تر از ROI است و می‌تواند یک دید کلی از سرمایه گذاری نامتوازن به شما بدهد.

چطور بازگشت سرمایه را در بازار ارزهای دیجیتال محاسبه کنیم؟

در بازار ارزها های دیجیتال مانند هر بازار سرمایه دیگری، می‌توان از نرخ بازگشت سرمایه برای تعیین میزان سوددهی یک سرمایه گذاری و مقایسه آن با سرمایه گذاری در سایر رمز ارزها استفاده کرد. برای مثال فرض کنید که قیمت بیت کوین کش در حال حاضر ۴۰۰۰ دلار باشد. شما با خرید ۱۰ بیت کوین کش، ۴۰ هزار دلار سرمایه گذاری می‌کنید. بعد از یک ماه، قیمت بیت کوین کش به ۴۲۰۰ دلار می‌رسد و سرمایه شما ۴۲ هزار دلار خواهد شد. در این صورت:

به این ترتیب نرخ بازگشت سرمایه در این سرمایه گذاری ۵ درصد خواهد بود. البته فراموش نکنید که باید کارمزد خرید و فروش بیت کوین کش را نیز در این فرمول محاسبه کنید. استفاده از یک صرافی آنلاین معتبر مانند نوبیتکس که کارمزد منصفانه‌ای داشته باشد می‌تواند در افزایش نرخ بازگشت سرمایه تأثیر گذار باشد.

در دنیای ارزهای دیجیتال، ROI نقش بسیار مهمی دارد و معمولاً از این معیار برای مقایسه میزان سودآوری رمز ارزها استفاده می‌شود. ROI کل که نشان دهنده رشد سرمایه یک رمز ارز از ابتدا تا کنون است به همراه ROI های ۳ ماهه و سالانه نقش اساسی در تحلیل یک ارز دیجیتال بازی می‌کنند. بنابراین تریدر ها و سرمایه گذاران ارزهای دیجیتال حتماً باید با نرخ بازگشت سرمایه ارزهای دیجیتال مختلف آشنا باشند.

با نوبیتکس، از سرمایه‌های خود محافظت کنید

در این مقاله به سؤال «چطور بازگشت سرمایه را محاسبه کنیم؟» پاسخ دادیم و با یکی از مهم‌ترین معیارهای سرمایه گذاری آشنا شدیم. نرخ بازگشت سرمایه معیاری است که اهمیت زیادی در سرمایه گذاری دارد و می‌تواند اطلاعات با ارزشی در اختیار شما قرار دهد. شما می‌توانید در صرافی ارز دیجیتال نوبیتکس، به خرید و فروش محبوب‌ترین رمز ارزها که دارای ROI بالایی هستند بپردازید. با مراجعه به صفحه اصلی و وارد شدن به بازار پرسود ارزهای دیجیتال می‌توانید از سرمایه خود محافظت کنید.

مدیریت ریسک در بورس چیست؟ | انواع ریسک و محاسبه آن

«سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی همیشه با ریسک همراه است!» اما مفهوم سرمایه‌گذاری، بازارهای مالی و ریسک چیست؟ اگر ما بخواهیم پس‌انداز، پول یا سرمایه خود را وارد بازار کنیم، چطور می‌توانیم سود و زیان خود را پیش‌بینی یا محاسبه کنیم؟سرمایه‌گذاری در بازارهای مختلف به یک موضوع مطرح تبدیل شده است و بسیاری از افراد که به دنبال کسب سود هستند، سرمایه خود را در این بازار قرار می‌دهند تا با انجام معاملات گوناگون به هدف خود برسند. اما موضوعی که وجود دارد، این است که سرمایه‌گذاری همیشه به سود منجر نمی‌شود، بلکه گاهی اوقات ضرر و زیان بسیاری نیز به همراه دارد. از همین رو شما باید با ارکان اصلی بازار بورس آشنا شوید تا بتوانید بهترین عملکرد را داشته باشید. ریسک در بورس یکی از این ارکان به شمار می‌آید.

حال بسیاری از افراد با شنیدن نام ریسک به یاد خطر و ضرر می‌افتند، درحالی‌که این چنین نیست. در معنای کلی ریسک را می‌توان نا اطمینانی به آینده تعریف کرد که در برخی از مواقع اتفاقات مثبتی را به همراه دارد و گاهی اوقات اتفاقات منفی. بنابراین می‌توان گفت ریسک هر دو بعد مثبت و منفی را پوشش می‌دهد، از همین رو توجه به این مسئله اهمیت دارد. در این مطلب قصد داریم تا با ارائه تعریف هریک از مفاهیم نامبرده، دید واضحی را به شما ارائه دهیم تا بتوانید از پول خود سود خوبی دریافت کنید. علاوه بر این موارد، موضوع دیگری وجود دارد که بررسی آن می‌تواند برای موفقیت در بازار بورس به شما کمک کند و آن مفهوم ریسک در بورس است. بنابراین با ما همراه باشید تا اطلاعات خود را با شما در میان بگذاریم.

سرمایه‌گذاری چیست و در کجا می‌توان سرمایه‌گذاری کرد؟

سرمایه‌گذاری یا (investment) به معنی چشم‌پوشی از منافع کنونی‌ برای دستیابی به موفقیت مالی یا رفاه بیشتر در آینده صورت می‌گیرد. مثلاً شما مقداری پول دارید که می‌توانید هم‌اینکه آن را خرج کرده و وسایل موردنیاز زندگی‌تان را خریداری کنید؛‌ اما شما به‌جای این‌کار بخش اعظم پول خود را وارد بازار می‌کنید تا بتوانید در چند سال آینده سود خوبی از پول خود بدست بیاورید و بتوانید نیازهای بیشتری را با آن پوشش دهید. بازارهای زیادی وجود دارند که شما می‌توانید پول خود را در آن‌ها سرمایه‌گذاری کنید. مانند بازار املاک، کالا، بورس و اوراق بهادار و …. اما با توجه به سیاست‌های اخیری که دولت در پیش گرفته است، از اواخر سال گذشته اکثر مردم کشورمان سرمایه‌های خود را وارد بازار «بورس» کرده‌اند. می‌توان گفت دیگر مثل گذشته بورس تنها برای عده خاصی از افراد نبوده و در حال حاضر بیشتر مردم عام هم جزو سهام‌داران بورس کشور هستند.

مطمئناً همه با هدف کسب سود و منفعت وارد بورس می‌شوند اما سودده بودن بورس به عوامل بسیار زیادی بستگی دارد که تشخیص این عوامل نیازمند دانش مالی فراوان است. دستیابی به دانش بورسی ممکن است چند سال طول بکشد و به تجربه نیاز داشته باشد. اما یک‌سری مفاهیم خاص در این بازار وجود دارند که توجه به آن‌ها می‌تواند دانش‌ اولیه سرمایه‌گذاری را در اختیار افراد قرار دهد تا بتوانند سرمایه‌های بورس خود را به‌درستی مدیریت کنند. از مهم‌ترین مفاهیمی که سرمایه‌گذاران بورس باید از آن آگاهی داشته باشند، مفهوم بازده یا ریسک در بورس است که در ادامه به بررسی هریک از آن‌ها خواهیم پرداخت.

بازده در سرمایه‌گذاری بورس چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

بازده مهم‌ترین و اولین مفهومی است که سرمایه‌گذاران علاقه زیادی به محاسبه آن دارند. در واقع بررسی بازده سهام بورس، ایشان را از مقدار سودهایی که کسب کرده‌اند آگاه می‌کند. اما بازده همیشه هم مثبت نیست و ممکن است برخی سرمایه‌گذاران در حین محاسبه بازده سهام خود متوجه بازده منفی (زیان) سهم خود شوند. محاسبه بازده مثبت یا منفی یک سهم در بورس دارای فرمول ساده‌ای است که این فرمول به ‌صورت زیر است:

• فرمول محاسبه بازده یک سهم:
• فرمول محاسبه درصد بازده:
  طبق این فرمول اگر ما هر واحد سهمی را به قیمت ۵۰۰ تومان خریده باشیم و پس از گذشت سه ماه قیمت هر واحد سهم به ۵۲۰ هزار تومان رسیده باشد اما هنوز مجمع سالیانه تقسیم سود آن سهم برگزار نشده باشد (سود نقدی تعلق نگرفته باشد)، بازده این سهم به شکل زیر خواهد بود:
  ۲۰ = ۰ + ۵۰۰ – ۵۲۰
  ۲۵ = ۲۰ ÷ ۵۰۰

حالا تصور کنید ۶ ماه از خرید سهم فوق بگذرد و قیمت آن سهم به ۴۵۰ کاهش پیدا کند، اما در مجمع سالیانه مقدار سود نقدی ۱۲۰ تومانی به سهم تعلق گرفته باشد. در چنین شرایطی محاسبه بازده به شکل زیر خواهد بود:
۵۰- = ۵۰۰ – ۴۵۰
۱/۰- یعنی ۱۰- درصد بازده = ۵۰۰ ÷ ۵۰-
البته بررسی بازده یک سهم به تنهایی کافی نبوده و به همراه بازده، همیشه باید مقدار ریسک در بورس را نیز محاسبه کنیم. چراکه این دو مفهوم همیشه در کنار هم به کار برده می‌شوند و ارتباط مستقیمی با هم دارند.

ریسک در بورس چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

ریسک در لغت به معنی «خطر کردن» است. در واقع شما با خرید یک سهم، براساس پیش‌بینی‌های خود عمل کرده و از سود و زیان سهم موردنظر اطمینان ۱۰۰ درصد ندارید اما به امید کسب سود، خطر کرده و سهم موردنظر را خریداری می‌کنید. هرچقدر نوسان قیمت آن سهم شدیدتر باشد، مقدار ریسک بالاتر و هرچقدر نوسان قیمت آن ملایم‌تر باشد، ریسک آن سهم کمتر خواهد بود. اگر بخواهیم مقدار ریسک در بورس یک سهم را محاسبه کنیم، به عملیات ریاضی پیچیده‌ای نیاز خواهد بود. اما برای یک سرمایه‌گذار عادی بورس چنین محاسبات پیچیده‌ای برای مشخص شدن درصد ریسک در بورس لازم نیست. همین‌که یک حساب سرانگشتی کنید، می‌توانید به مقدار کلی ریسک در بورس سهم خود دست پیدا کنید.

یک مثال ساده از ریسک در بورس

برای مثال تصور کنید که شما پیش‌بینی می‌کنید یک سهم خاص تا شش ماه آینده به ۵۰ درصد سود برسد و با همین پیش‌بینی سهم مورد نظر را خریداری می‌کنید. پس از گذشت زمان موردنظر، آن سهم به ۲۰ درصد سود می‌رسد. به‌نظر شما ریسک چنین سرمایه‌گذاری چقدر بوده است؟ می‌توان گفت ریسک چنین خریدی بسیار بالا بوده است، چراکه ۳۰ درصد از پیش‌بینی شما کمتر سود داده است. حالا اگر سهم دیگری را با پیش‌بینی دریافت ۱۰ درصد سود به مدت یک‌ماه خریداری کرده باشیم، اما پس از گذشت یک‌ماه سهم مورد نظر به سود ۲۵ درصدی رسیده باشد، آیا این خرید هم دارای ریسک بوده است؟ می‌توان گفت، ریسک چنین سهمی ۱۵ درصد بالاتر از محاسبه شما بوده است. نکته قابل توجه در این مثال‌ها این است که ریسک تنها مقدار اختلاف پیش‌بینی شما با نتیجه واقعی است.

انواع ریسک در بورس کدامند؟

سرمایه‌گذاری که در بازار بورس مشغول به فعالیت شده است، در طول زمان بارها با ریسک‌های گوناگون مواجه خواهد شد. حال برای آن که این فرد بتواند تحلیل درستی انجام دهد باید با انواع ریسک در بورس آشنا باشد. در حالت کلی انواع ریسک در این بازار را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد؛ ریسک سیستماتیک و ریسک غیر سیستماتیک. اکنون برای بسیاری از کاربران سوال پیش می‌آید که تفاوت این دو نوع ریسک در چیست که در ادامه به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت.

اولین نوع از ریسک در بورس، ریسک سیستماتیک است. این ریسک به‌طورمعمول وابسته با شرایط سیاسی و اقتصادی کشور خواهد بود، از همین رو امکان حذف آن وجود ندارد. از جمله مواردی که باعث ایجاد ریسک سیستماتیک می‌شوند، می‌توان به مواردی چون تغییر نرخ تورم، شرایط سیاسی و سیاست‌های کلان اقتصادی اشاره کرد. مسلما امکان اجتناب از چنین مواردی وجود ندارد و تاثیر آن‌ها برای تمام شرکت‌ها خواهد بود.

همان‌طور که از نام این ریسک مشخص است، امکان اجتناب و دوری از آن با استفاده از برخی روش‌ها وجود دارد. باید متذکر شد که دلیل و منشا بروز چنین ریسکی، اکثرا به داخل شرکت مربوط می‌شود. برای مثال می‌توان به عملکرد ضعیف مدیرعامل یک شرکت، ضعیف ظاهر شدن در برابر رقبا، اعتصاب کارکنان شرکت، قدیمی شدن محصولات قابل سرمایه‌گذاری، عملکرد غلط سهام‌داران و … اشاره کرد. در واقع ریسک غیرسیستماتیک نه بر روی تمام سهام، بلکه تنها روی یک سهام خاص اعمال شده و به شرایط درون‌سازمانی آن سهم مربوط می‌شود. البته توجه داشته باشید که راهکارهای گوناگونی وجود دارد که می‌توانید از طریق آن‌ها احتمال چنین ریسکی را نیز کاهش دهید. برای مثال یکی از این راهکارها استفاده از تئوری سبد در بازار بورس است.
برای مثال ممکن است در مورد سهم x، اتفاقاتی مانند عملکرد ضعیف شرکت، رفتار نامناسب سهامداران، کاهش فروش محصولات، کاهش تنوع محصولات، رقابت ضعیف، اعتصاب کارکنان، کاهش مقدار تولید و … بر کاهش نرخ آن سهم تاثیر داشته باشد. در این‌صورت بررسی شرایط آن سهم، می‌تواند شما را از خرید چنین سهم پرریسکی منصرف کند که در اکثر مواقع قابل پیش‌بینی و اجتناب است.

چطور می‌توانیم بازده و ریسک در بورس خود را بهتر مدیریت کنیم؟

مدیریت کردن ریسک در محاسبه بازده سهام بورس از اهمیت فراوانی برخوردار است. در واقع اگر ما هیچ مدیریتی بر روی سهام خود نداشته باشیم، مقدار سود و زیان خود را نیز نمی‌توانیم محاسبه کنیم؛ در چنین شرایطی می‌توانیم بگوییم که سهام خود را به دست باد سپرده‌ایم و هر اتفاقی برای آن بیفتد، ما نمی‌توانیم در روند سود و زیان آن مداخله کنیم. این در حالی است که سرمایه شما در تمام مراحل خرید سهم باید تحت نظارت و مدیریت مستقیم شما باشد.

مدیریت سهام چه ارتباطی با ریسک در بورس دارد؟

اگر یک کاربر مبتدی بورس هستید، با استفاده از نکات زیر می‌توانید مدیریت سهام خود را در دست بگیرید و از سرمایه‌گذاری خود، بسیار بیشتر از زیان‌هایتان، سود ببرید (چراکه هم سود و هم زیان همیشه وجود دارد):

• اگر اطلاعات سرمایه‌گذاری شما در بورس کم است یا نمی‌خواهید ریسک بالا انجام دهید، به‌جای خرید سهام مستقیم، اقدام به خرید واحد صندوق‌های سرمایه‌گذاری کنید. (این واحدها مجموعه‌ای از سهام برتر هستند که ریسک پایینی دارند و با خرید آن‌ها شما به صورتی غیرمستقیم سهامدار بورس خواهید بود)
• قبل اینکه وارد بازار سرمایه‌گذاری در بورس شوید، از دانش کافی خود نسبت به این بازار اطمینان حاصل کنید.
• اگر به سرمایه‌گذاری در بورس علاقه دارید، اما دانش کافی ندارید، می‌توانید از دانش سایر افراد حرفه‌ای در این زمینه استفاده کرده و از ایشان مشورت بگیرید.
• هرگز تمام پول خود را به خرید یک سهم خاص اختصاص ندهید. به‌جای آن پول خود را تقسیم کرده و با هر بخش آن یک نوع سهم از بازارهای متنوع پتروشیمی، کالا، صنایع غذایی، صنایع فولاد و …. را خریداری کنید. در این‌صورت با ضرر کردن یک سهم، دیگر گزینه‌ها زیان‌ وارده را جبران خواهند کرد.
• بهتر است برای ورود به بازار بورس، دید بلند مدتی داشته باشید.
• رفتارهای هیجانی و پر ریسک در بورس بسیار دیده می‌شود و همین رفتارها محاسبه بازده سهام ممکن است روی شما نیز تاثیر گذاشته و باعث شود ضررهای زیادی را متحمل شوید. اما اگر بتوانید در چنین شرایطی احساسات و هیجانات خود را کنترل کنید، در نهایت دچار خرید و فروش‌های غیرمنطقی نخواهید شد.

• در سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت یا میان‌مدت در بورس، برای خود حداکثر و حداقل سود و زیان را مشخص کنید تا با رسیدن به حداکثرها یا حداقل‌ها بتوانید سهام خود را بهتر مدیریت کنید. (مثلاً اگر بیش از ۱۰ درصد در یک ماه در خرید یک سهم وارد ضرر شدید، آن را بفروشید یا اگر حداکثر در خرید یک سهم به ۵۰ درصد سود در دو ماه رسیدید، آن را بفروشید)

ریسک فردی در بورس چیست؟

افراد به‌طورکلی به سه دسته ریسک‌پذیر، ریسک گریز و افرادی میانه این دو تقسیم می‌شوند که بر اساس شرایطی که دارند، انتخاب‌هایی را انجام می‌دهند. در حقیقت ریسک فردی در بورس تعیین می‌کند که امکان موفقیت وجود دارد یا خیر. باید متذکر شد که فعالیت در بازار بورس نیاز به ریسک‌پذیری بالایی دارد و برای افرادی که چنین توانایی ندارند، مناسب نخواهد بود. در چنین شرایطی شاهد سرمایه‌گذاری افراد ریسک گریز در بانک‌ها هستیم یا عده‌ای دیگر نیز سرمایه‌گذاری با اوراق مشارکت را انتخاب می‌کنند.

سرمایه گذاری بدون ریسک در بورس

در شرایط دیگر، بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند که از ریسک مربوط به سرمایه گذاری دوری کنند، چراکه حاضر به از دست دادن بخشی از سرمایه خود نیستند. توجه داشته باشید که برخی از بازارها، مانند بازار مربوط به ارزهای دیجیتال ریسک بالایی دارند و اگر شما به دنبال سرمایه گذاری بدون ریسک در بورس هستید، نباید به سراغ چنین بازاری بروید.

از طرفی شرایطی برای افرادی که به دنبال بازارهایی با ریسک کم هستند نیز به وجود آمده است. برای مثال سرمایه گذاری در صندوق‌ها یکی از شیوه‌ها با کمترین ریسک در بورس است، زیرا مدیریت آن‌ها توسط گروهی از کارشناسان حرفه‌ای انجام خواهد شد که استراتژی‌های لازم برای رویارویی با شرایط را دارند. البته این نکته را در نظر بگیرید که صندوق‌ها نیز انواع گوناگونی دارند که ریسک مربوط به هرکدام متفاوت است.

محاسبه بازده کل و نرخ رشد سالانه ترکیبی (CAGR)

این مقاله، ابتدا توضیحاتی در مورد مفهوم بازده کل و نرخ رشد سالانه ترکیبی ارائه می‌کند و سپس به شما نحوه محاسبه بازده کل و نرخ رشد سالانه ترکیبی یا اصطلاحا CAGR را آموزش می‌‌دهد تا بتوانید عملکرد محاسبه بازده سهام سرمایه ‌‌گذاری خود را بهتر از قبل ارزیابی کنید.

عملکرد سرمایه گذاری‌‌‌تان را با محاسبه بازده کل و نرخ رشد سالانه ترکیبی ارزیابی نمایید. شما می‌توانید نحوه‌ی محاسبه بازده کل سرمایه گذاری‌‌ و نرخ رشد سالیانه ترکیبی (CAGR) یک سرمایه گذاری‌‌ را فقط در چند دقیقه یاد بگیرید. این کار به شما کمک می‌‌کند که عملکرد سرمایه گذاری‌‌ خود را آسان‌تر ارزیابی کنید. شما قادر خواهید بود که اندازه بگیرید چقدر از طریق سرمایه گذاری‌‌‌‌های خود در کلاس‌های دارایی مختلف مانند سهام ، اوراق قرضه ، صندوق‌‌های سرمایه گذاری‌‌ ، طلا ، املاک و مستغلاتو یا کسب و کارهای کوچک ثروتمندتر یا فقیرتر شده‌‌اید.

مقدمه‌ای بر مفهوم بازده کل

بازده کل سرمایه گذاری‌‌ ساده و آسان است. بازده کل اساساً به سرمایه‌گذار درصد سود و زیانِ یک دارایی را بر مبنای قیمت خریدش می‌گوید. برای محاسبه بازده کل، ارزش فروش سرمایه گذاری‌‌ به اضافه‌ی هر سود تقسیم شده را به هزینه‌ی کل تقسیم نمایید. در اصل، این محاسبه برای سودهای سرمایه‌ای به اضافه‌ی سود سهام، به عنوان درصدی از پولی که شما برای خرید سرمایه گذاری‌‌ قرار دادید، انجام می‌‌شود.

نحوه‌ی محاسبه‌ی بازده کل

یک سرمایه‌گذار یک پایه‌ی هزینه‌ (قیمت پایه‌ی تمام شده) ۱۵۱۰۰ دلار در سهام پپسی (PepsiCo) داشت (او ۱۵۰۰۰ دلار از سهام پپسی را خریداری کرد و در مجموع ۱۰۰ دلار کمیسیون برای سفارش‌های خرید و فروش پرداخت کرد). او ۳۰۰ دلار سود نقدی در طی مدت نگه‌داری سهام دریافت کرد. بعداً او سهام را به ۳۵۰۰۰ دلار فروخت، بازده کل او چقدر بود؟

برای یافتن پاسخ می‌توانیم متغیرهایی را به فرمول بازده کل اضافه کنیم. اول، ۳۵۰۰۰ دلار دریافت شده جهت فروش سهام را گرفته و ۳۰۰ دلار سود نقدی دریافت شده را به آن اضافه نموده و به ۳۵۳۰۰ دلار می‌رسیم.

سپس عدد فوق را به پایه‌ی هزینه‌ی ۱۵۱۰۰ دلار تقسیم می‌کنیم. نتیجه، ۲.۳۳۷۷ درصد یا ۱۳۳.۷۷ درصد بازده کل روی اصل سرمایه گذاری‌‌ است (به خاطر بسپارید که ۱.۰ از بازده کل، اصل سرمایه گذاری‌‌ است، بنابراین ما باید آن را از درصد سود و ضرر کسر کنیم؛ ۲.۳۳۷۷ – ۱ = ۱.۳۳۷۷، یا ۱۳۳.۷۷ درصد که به عنوان درصد سود و زیان بیان می‌شود.

اگر نتیجه ۱.۵ باشد، بازده کل بیان شده به عنوان درصد، ۵۰ درصد خواهد بود

(۱.۵ – ۱ = ۰.۵، یا ۵۰ درصد)

آیا این میزان خوبی محاسبه بازده سهام از بازده در سرمایه گذاری‌‌ بود؟ بازده کل نمی‌تواند به این سؤال پاسخ دهد، زیرا مدت زمان نگه‌‌داری از یک سرمایه گذاری‌‌ را در نظر نمی‌گیرد. باعث خوشحالی است که یک سرمایه‌گذار ۱۳۳.۷۷ درصد در ۵ سال به دست آورد، لیکن، برای او ۲۰ سال طول کشیده است که چنین بازدهی را تولید نماید، پس این یک سرمایه گذاری‌‌ خیلی بد بوده است.

مقدمه‌ای بر مفهوم نرخ رشد سالانه ترکیبی (Compound Annual Growth Rate یا CAGR)

یک سرمایه‌گذار به یک معیار نیاز دارد که بتواند بازده تولید‌‌شده در سرمایه گذاری‌‌‌های مختلف را در دوره‌های زمانی مختلف مقایسه کند. این جایی است که نرخ رشد سالانه ترکیبی (CAGR) برای نجاتشما وارد میدان می‌‌شود. نرخ رشد سالانه ترکیبی (CAGR)، بیانگر یک واقعیت اقتصادی در یک مفهوم خاص نیست، بلکه یک مفهوم ارزشمند علمی است. یک فرصت خرید و فروش سهام ممکن است در یک سال ۴۰ درصد بالا برود و سال دیگر ۵ درصد پایین بیاید. نرخ رشد سالانه ترکیبی (CAGR)، بازده سالیانه برای چنین سرمایه گذاری‌‌ را ارائه می دهد، چنانکه گویی در یک قیمت یکنواخت و یکسان رشد نموده است. به عبارت دیگر، این بازده به شما می‌گوید که چقدر سود ترکیبی در هر سال روی سرمایه‌ی اصلی‌تان، برای رسیدن به ارزش فروش نهایی باید به دست می‌آوردید. سرمایه گذاری‌‌ در جهان واقعی می‌تواند بسیار پرنوسان‌تر باشد.

تقریبا تمامی سرمایه گذاری‌‌‌های برتر سهام در طول تاریخ، افت ۵۰ درصد و یا بیشتر را تجربه نموده‌اند، در حالی که در نهایت صاحبان‌شان را به طرز افسانه‌ای ثروتمند ساخته‌اند.

شما ممکن است بپرسید “آیا نمی‌توانید فقط بازده ساده را گرفته و آن را بر تعداد سال‌‌های نگه‌‌داری از سرمایه گذاری‌‌ تقسیم کنید؟” متأسفانه نه. برای درک دلیل آن، به مثال پپسی برگردید و فرض نمایید سرمایه‌گذار موقعیت خرید و فروشش را برای ۱۰ سال نگه داشته است. شخصی که ریاضیات را درک نمی‌کند، ممکن است بازده کل ۱۳۳.۷۷ درصدی را به ۱۰ سال تقسیم نموده و محاسبه کند که بازده‌ سالیانه‌اش ۱۳.۳۸ درصد است. سعی کنید ریاضی را با استفاده از ارزش آینده‌ی فرمول یک مقدار واحد بررسی کنید. اگر این کار را انجام دهید، متوجه خواهید شد که اگر سرمایه گذاری‌‌ حدود ۱۵۰۰۰ دلاری، رشد سالانه‌ی ۱۳.۳۸ درصدی داشته باشد، ارزش پایانی آن باید ۵۲۶۵۷ دلار باشد؛ که از ۳۵۰۰۰ دلاری که سرمایه گذاری‌‌ برای آن فروخته شد فاصله‌ی بسیاری دارد.

دلیل اختلاف این است که این روش ناقص، ترکیب کردن را در نظر نگرفته است. نتیجه، یک تحریف ناخالص از بازده کلی است که سرمایه‌گذار هر سال از آن برخوردار شده است.

نحوه محاسبه نرخ رشد سالانه ترکیبی

برای محاسبه نرخ رشد سالانه ترکیبی شما باید با بازده کل شروع کنید. در مثال بالا، بازده کل ۲.۳۳۷۷ (۱۳۳.۷۷ درصد) بود. همچنین می‌دانیم که سرمایه گذاری‌‌ برای ۱۰ سال نگه داشته شده است.

بازده کل (۲.۳۳۷۷) را در ریشه x ضرب نمایید (x تعداد سال‌هایی است که سرمایه گذاری‌‌ نگه داشته شده است). این می‌تواند با گرفتن معکوس ریشه و استفاده از آن به عنوان نما (توان) ساده شود. در مثال ما چون تعداد سال‌ها ۱۰ است، معکوس ریشه یک‌دهم یا ۰.۱۰ خواهد بود. (اگر تعداد سال‌ها ۲ باشد، می‌توانید یک‌دوم یا ۰.۵ را به عنوان نما بگیرید، اگر تعداد سال‌ها ۳ باشد یک‌سوم یا ۰.۳۳ به عنوان نما گرفته می‌شود، اگر تعداد سال‌ها ۴ باشد، یک‌چهارم یا ۰.۲۵ به عنوان نما گرفته می‌شود و به همین ترتیب محاسبه ادامه پیدا می‌‌کند).

در مثال بالا، نرخ رشد سالانه‌ی ترکیبی (CAGR) به صورت زیر محاسبه می‌شود:

یا ۹% نرخ رشد سالانه ترکیبی (دوباره یادآوری می‌کنیم ۱.۰ بیانگر ارزش سرمایه‌ی اصلی است که باید کسر شود، بنابراین ۱.۰۹ – ۱.۰ = ۰.۰۹، یا ۹% به عنوان درصد نرخ رشد سالانه‌ی ترکیبی بیان می‌شود).

به عبارت دیگر، اگر سودهای به دست آمده از سرمایه گذاری‌‌ روی سهام پپسی پردازش شوند، سرمایه گذاری‌‌ سالانه ۹% بطور ترکیبی رشد نموده است. برای بررسی نتیجه، از ارزش آینده‌ی یک مقدار واحد استفاده کنید. در اصل، این بدان معنی است که اگر سرمایه‌گذار حدود ۱۵۰۰۰ دلار را به مدت ۱۰ سال در بانک گذاشته بود و ۹% روی پولش سود به دست می‌آورد، او با همان ۳۵۳۰۰ دلار دوره را به پایان می‌رساند.

مثال‌‌های بیشتری که به شما نشان می‌دهند که چگونه نرخ رشد سالانه ترکیبی را محاسبه نمایید

سی سال قبل، مایکل آدامز ۵۰۰۰ دلار از سهام وینگ وانگ اینداستریز (Wing Wang Industries Inc) را خرید. او اخیراً سهام را به ۱۰۵۰۰۰ دلار فروخت. در طی دوره‌ی نگهداری، او در مجموع ۱۶۵۰۰ دلار سود نقدی سهام دریافت کرد. هر دو کمیسیون‌ خرید و فروشش ۵۰ دلار بود. بازده کل و نرخ رشد سالانه‌ی ترکیبی سرمایه گذاری‌‌‌اش را محاسبه نمایید.

گام اول: محاسبه بازده کل

۱۰۵۰۰۰ دلار دریافت شده از فروش + ۱۶۵۰۰ دلار سود نقدی دریافت شده = ۱۱۷۰۰۰ دلار

۵۰۰۰ دلار سرمایه گذاری‌‌ + ۱۰۰ دلار کمیسیون کل = ۵۱۰۰ دلار پایه‌ی هزینه

= ۲۲.۹۴ بازده کل (به خاطر بسپارید اگر بخواهید بازده کل را به عنوان درصد بیان نمایید، باید ۱ را از آن کسر نمایید (مانند ۲۲.۹۴ – ۱) تا ۲۱.۹۴ یا ۲۱۹۴% را به دست آورید).

گام دوم: محاسبه نرخ رشد سالانه ترکیبی

معکوس ریشه x را پیدا نمایید (تعداد سال‌ها ۳۰ می‌باشد، پس معکوس ریشه‌ی آن یک‌سی‌ام یا ۰.۰۳۳ است)

۲۲.۹۴ × (۰.۰۳۳) = ۱.۱۰۹۸، یا ۱۰.۹۸% نرخ رشد سالانه ترکیبی

(دوباره به خاطر بسپارید که برای بیان آن به عنوان درصد، باید نتیجه را از ۱ کسر کنید (مانند ۱.۱۰۹۸ – ۱ = ۰.۱۰۹۸، یا ۱۰.۹۸% نرخ رشد سالانه ترکیبی).

در مجموع، این یک بازده مناسب برای دوره‌ی زمانی است.

برای انجام محاسبه‌ی دیگری آماده هستید؟

جاسمین واشنگتن ۱۲۵۰۰ دلار از سهام عادی میدوست بانک (Midwest Bank Inc) را خرید. او اخیراً سرمایه گذاری‌‌‌اش را به ۱۵۰۰۰ دلار فروخت و سود نقدی به رقم ۲۵۰۰ دلار را در طی چهار سال دوره‌ی نگهداری‌اش دریافت کرد. او در مجموع برای خرید و فروش ۲۵۰ دلار کمیسیون پرداخت کرد. نرخ رشد سالانه ترکیبی‌اش چقدر است؟

گام اول: محاسبه بازده کل

۱۵۰۰۰ دلار دریافت شده از فروش + ۲۵۰۰ دلار سود نقدی دریافت شده = ۱۷۵۰۰ دلار

۱۲۵۰۰ دلار سرمایه گذاری‌‌ + ۲۵۰ دلار کمیسیون = ۱۲۷۵۰ دلار پایه‌ی هزینه

گام دوم: محاسبه نرخ رشد سالانه ترکیبی

۱.۳۷ × (۰.۲۵) = ۱.۰۸ یا ۸% نرخ رشد سالانه ترکیبی

برخی تفکرات در خصوص بازده کل و نرخ رشد سالانه ترکیبی

در گذشته درباره‌ی اینکه چطور سرمایه‌گذاران فریب داده می‌‌شوند که بازده کل را نادیده بگیرند، صحبت شده است. این موضوع تنها چیزی است که بعد از تعدیل ریسک و ملاحظات اخلاقی اهمیت دارد. شما می‌توانید درک‌تان از عملکرد سرمایه گذاری‌‌‌تان را بهبود بخشیده و در نتیجه با تمرکز روی بازده کل تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرید.

سهام ممتاز ایستمن کداک (Eastman Kodak) سابق را که حالا ورشکسته شده است در نظر بگیرید. با توجه به سهام از دست رفته، شما تصور می‌‌کنید که این سرمایه گذاری‌‌ بلندمدت ناکام بوده است، آیا اینطور نیست؟ آیا او تمام پولی را که در معرض خطر بوده است، از دست داده است؟ نه اصلاً. گرچه نتیجه‌ی بهتری می‌توانست حاصل شود، بدیهی است که یک مالک ایستمن کداک قبل از محو شدن سهامش، برای ۲۵ سال بیش از چهار برابر پول خود را به واسطه‌ی اجزای بازده کل، مانند سود نقدی سهام و تقسیم معاف از مالیات سهام شرکت فرعی بین سهامداران شرکت اصلی دریافت کرده است. علاوه بر این، برای ورشکستگی نهایی، مزایای مالیاتی وجود دارد که برای بسیاری از سرمایه گذاران، با ایجاد سپر حفاظتی برای حفظ سودهای سرمایه گذاری‌‌‌های آینده می‌‌تواند اثر منفی ورشکستگی را تعدیل کند.

در مورد موضوع نرخ رشد سالانه ترکیبی، باید این اصل را نهادینه کنیم که چگونه این نرخ در طول زمان‌های طولانی، می‌‌تواند فوق‌العاده قدرتمند باشد. هر وقت این خبر در رسانه‌‌ها منعکس می‌‌شود که بازهم سرایدار دیگری با حداقل دستمزد فوت کرده و یک پورتفولیوی (سبد سرمایه گذاری‌‌) چند میلیون دلاری را باقی گذاشته، یکی از موضوعات مشترک مورد بحث این است که فردی که توانسته یک امپراطوری خصوصی را بنا نهد، یک نرخ رشد سالانه ترکیبی (CAGR) را به خوبی در طول چندین دهه مدیریت کرده است. این یکی از دلایلی است که اجتناب از چیزهایی مانند فروش استقراضی سهام ، معامله حاشیه‌ای و قرار دادن خودتان در معرض ریسک از دست دادن کل سرمایه‌تان اهمیت دارد.

بتای منفی سهم در بورس چیست و چگونه می توان آن را محاسبه کرد؟

اصطلاحات دنیای بورس، دروازه‌هایی به روی مفاهیم پشتشان هستند. دانستن معنای هر اصطلاح و درک عمیق آن، برگ برنده‌ای است که در دستان یک سرمایه گذار مبتدی خودنمایی می‌کند. بتای منفی سهم هم جزو یکی از همان اصطلاح‌ها به شمار می‌رود. در این مقاله به سراغ مفهوم بتای منفی سهم می‌رویم و جایگاهش را در میان معاملات بورس پیدا می‌کنیم. با خانه سرمایه همراه باشید.

فهرست این مقاله

بتای منفی سهم چیست؟

ذات بازار بورس با نوسان پذیری و سرعت همراه است. ممکن است قیمت سهام به یک‌باره رشد یا افول کند. اخبار و شایعه‌های جورواجور هم می‌توانند به این نوسانات دامن بزنند. سرعت این فضای پر از ریسک، با گسترش روز افزون بازار سرمایه و آسانی که خدمات معاملات الکترونیکی با خود به همراه آورده افزایش یافته است. البته ما هنوز هم شاهد رشد چالش‌های ورود به بازار، انتخاب سهم مناسب و نقاط ورود و خروج به موقع هستیم. سرمایه‌گذاران برای ورود به بازار بورس، نیازمند دانش و تخصص لازم برای آغاز فعالیت هستند. زیرا به هنگام خرید و فروش سهام شرکت‌های بورسی، باید عملکرد این شرکت‌ها را مورد ارزیابی قرار داد و ریسک انجام معامله‌ها را بررسی کرد. نوسان پذیری و قدرت نقد شوندگی همه سهم‌ها به یک‌ میزان نیست. سوال اینجا است که چطور می‌توانیم نوسان‌پذیری را اندازه‌گیری کنیم؟

ریسک‌های بازار را بشناسید

از نگاه علوم مالی، دو نوع ریسک وجود دارد:

1. ریسک سیستماتیک مربوط به ریسک تحولات کلی بازار
2. ریسک غیر سیستماتیک مربوط به تحولات انفرادی خاص خود شرکت

یکی از معیارهای ارزیابی ریسک سهام یا سبد، استفاده از ضریب بتا است. این ضریب به تغییرات ریسک سیستماتیک مربوط می‌شود.

منظور از بتای سهم چیست؟

یکی از معیارهای ساده و شناخته شده برای دانستن نوسان پذیری یک سهم، محاسبه بتای آن است. بتا (β) معیاری آماری است که از طریق مقایسه بازده سهام با بازده شاخص بازار سنجیده می‌شود. این ضریب، بر اساس داده‌های تاریخی ارزش دارایی‌ها بدست آمده و معرف میزان ریسکی است که سرمایه‌گذار با داشتن آن دارایی نسبت به کل بازار می‌پذیرد. ضریب بتا وسیله‌ای برای ارزیابی ریسک و بازده یک سهم خاص یا سبدی از سهام در جریان حرکت کلی بازار است. بتای بازار یک است؛ هر سهمی که بتای آن بیشتر از یک باشد، نوسان‌پذیری آن از متوسط نوسان‌پذیری بازار بیشتر است. در نقطه مقابل، هر سهمی که بتای آن کمتر از یک باشد، نوسان‌پذیری پایینی دارد. اگر بخواهیم دقیق‌تر و علمی‌تر این معیار را توصیف کنیم، می‌توانیم تعریف زیر را بیان کنیم:

«ضریب بتا یا «Beta coefficient» شاخصی در دانش مالی است که از ریسک سیستماتیک یک سرمایه‌گذاری یا مجموعه‌ای از دارایی‌های مالی نسبت به ریسک پرتفوی بازار بدست می‌آید. ضریب بتا شیب معادله رگرسیون خطی و در واقع یک ضریب همبستگی است که نشان‌گر نوسان قیمتی سهم در مقایسه با بازار کلی فعال در آن است.»

ضریب بتا چگونه محاسبه می‌شود؟

Beta Coefficient یا ضریب بتا، میزان ریسک سیستماتیک سبد سهام را نسبت به ریسک پرتفوی بازار محاسبه می‌کند. در واقع این ضریب، نشان‌ دهنده نوسان قیمتی سهم، در مقایسه با شرایط کلی بازاری است که در آن فعالیت می‌کند. فرمول محاسبه ضریب بتا به شرح زیر است:

ضریب بتا از تقسیم کوواریانس بین بازدهی دارایی و بازدهی بازار بر واریانس بازار به دست می‌آید که در ادامه نمایش داده شده است:

ضریب بتا از طریق مقایسه بازدهی سهام شرکت‌های بورسی با بازدهی شاخص بازار محاسبه می‌شود. این ضریب همیشه یک است. برای محاسبات از داده‌­های ۹۰ روزه – به صورت روزانه – استفاده می‌شود. در فرمول بتا، بازدهی هر سهم و بازدهی بازار با هم سنجیده می‌شوند. برای بازدهی سهم از نوسان روزانه قیمت و برای بازدهی بازار از درصد تغییر روزانه شاخص استفاده می‌شود. برای محاسبه ضریب بتا، ابتدا باید بازده روزانه سهام مورد نظر و کل بازار را از سایت‌های معتبر استخراج کرد. اگرچه برخی از نرم‌افزارها و وب‌سایت‌ها، ضریب بتا را محاسبه می‌کنند اما در صورتی‌ که خودتان قصد محاسبه این ضریب را برای بازه زمانی مشخصی داشته باشید، می‌توانید از نرم‌افزار اکسل استفاده کرده و ضریب بتای هر سهم را به‌ راحتی محاسبه کنید.

برای دسترسی به اطلاعات سهم مورد نظرتان می‌توانید به وب‌سایت مرکز پردازش اطلاعات ایران (Fipiran) مراجعه کرده و اطلاعات مورد نیاز خود را جمع‌آوری کنید. در این سایت، ضریب بتای هر یک از شرکت‌های بورسی محاسبه شده است. باید فایل اکسل بازده روزانه سهم و بازار را دانلود کنید. پس از دانلود آن فایل اکسل و مرتبط کردن اطلاعات هر دو ستون، با استفاده از تابع کوواریانس در اکسل (COVAR) باید میزان کوواریانس بین دو متغیر را محاسبه کرده و با استفاده از تابع واریانس در اکسل (VAR)، میزان واریانس بازده بازار را به‌ دست آورید. پس از انجام محاسبات، باید کوواریانس و واریانس را بر هم تقسیم کرده و در انتها مقدار ضریب بتا را به دست آورید. ضریب بتا به تنهایی ارزندگی و ریسک سهم را نشان نمی‌دهد. بلکه فقط یکی از چند ابزاری است که در این مسیر به ما کمک می‌کند تا سرمایه‌گذاری بهتری داشته باشیم. برای درک بهتر ضریب بتا و ارتباط آن با بازار، می‌توان گفت:

• اگر ضریب بتای سهمی برابر با یک باشد، افزایش و کاهش قیمت آن سهم درست مطابق افزایش یا کاهش بازار خواهد بود.
• اگر ضریب بتای سهمی بیشتر از یک باشد، نوسانات بازدهی آن سهم بیشتر از نوسانات بازار خواهد بود و به آن دارایی پُر ریسک یا سهم تهاجمی گفته می‌شود. این سهم‌ها نقد شوندگی بهتری دارند و برای نوسان گیری مناسب هستند. سهمی که ضریب بتای بالایی دارد در زمان پایین آمدن قیمت‌ها، گزینه بسیار مناسبی برای سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. چون با کاهش ریسک سیستماتیک، قیمت سهم با شتاب بیشتری بالا می‌رود.
• دارایی‌هایی که ضریب بتای آن‌ها کمتر از یک باشد، نوساناتی کمتر از نوسانات بازار را تجربه خواهند کرد و به آن‌ها دارایی کم‌ریسک یا تدافعی گفته می‌شود. سرمایه‌گذارانی که ریسک‌پذیری پایینی دارند، می‌توانند این‌گونه سهم‌ها را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنند.
• سهمی که بتای صفر دارد با نوسانات بازار تغییر نمی‌کند و این بدان معنا است که نمی‌توان هیچ رابطه‌ای میان رشد و افت بازار و رشد یا افت این سهم پیدا کرد.
• اگر سهمی بتای منفی داشته باشد، رفتار آن درست عکس رفتار بازار است. مثلا اگر بتای سهمی منفی یک باشد و بازار ۲۰ درصد رشد کند، ارزش این سهم ۲۰ درصد کاهش می‌یابد.

به طور خلاصه برای ضریب بتا پنج حالت را می‌توان در نظر گرفت:

1. همسو با بازار و بازدهی برابر شاخص = β۱
2. هیچ تأثیرپذیری از شاخص ندارد، خنثی = β۰
3. در خلاف جهت بازار حرکت می‌کند ۰> β
4. شارپ، مناسب نوسان گیری، پر ریسک و تهاجمی ۱< β
5. کند، ثقیل، کم ریسک، تدافعی ۱> β

همان‌طور که در تعاریف بالا بیان شد، بتا می‌تواند مقادیر متفاوتی را اختیار کند. اما اینکه بگوییم سهمی بتا منفی است چه معنی دارد و کاربرد آن چیست؟ در حقیقت، هرچه سهم، بتای بالاتری داشته باشد، پر ریسک‌تر و هرچه بتای کمتر داشته باشد، کم ریسک‌تر است. چنانچه بتای سهام شرکتی کوچک‌تر از یک یا منفی باشد، بازده آن با متوسط بازده بازار حرکت نخواهد کرد. در واقع سهمی که بتا منفی است درست در خلاف جهت بازده بازار حرکت می‌کند. معمولا، محاسبه بازده سهام سهم‌هایی که عمق بازار کمی دارند و با سرمایه اندک می‌توان روی آن‌ها مانور داد، بتای منفی دارند؛ مانند گروه قندی. همان‌ طور که طبق تجربه مشاهده کرده‌ایم، هرگاه شاخص کل مثبت می‌شود، این گروه منفی می‌شوند و بالعکس.

در چه مواقعی سرمایه‌گذاری در سهم با بتای منفی سودمند است؟

همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، بتا نشان می‌دهد که بازدهی سهم شما به چه میزان تحت تأثیر بازدهی بازار قرار دارد. بنابراین برای شناخت سهم بتا منفی، نخست باید تحولات بازار را به‌ خوبی بشناسیم، آنها را تحلیل کرده و سپس بتای سهم را محاسبه کنیم. زمانی که بازار با رشد غالب گروه‌ها و صنایع همراه می‌شود و به زبان ساده‌تر بازار مثبت است، تعدادی از صنایع خلاف جهت بازار حرکت می‌کنند و با افت قیمتی همراه می‌شوند. البته صنایع نیز می‌توانند با یکدیگر بتای ناهم‌سو داشته باشند و خلاف جهت یکدیگر حرکت کنند. این موضوع می‌تواند، سرمایه‌گذاران را در انتخاب سهم یاری کند. سهم‌هایی که بتای منفی دارند و خلاف جهت بازار حرکت می‌کنند، در زمان رکود بازار مورد توجه قرار می‌گیرند. بنابراین وقتی شاخص کل، وارد فاز ریزش می‌شود، صنایع و سهم‌هایی که بتای منفی دارند، با اقبال سهامداران همراه می‌شوند و رشد قیمتی را تجربه می‌کنند. پس بهتر است در زمان رکود بازار، به سمت سهم‌های بتای منفی برویم تا بتوانیم ریسک‌های سبد خود را کاسته و از گزند ریزش بازار در امان بمانیم.

در نقطه مقابل، وقتی بازار رشد می‌کند و دوران رونق آن فرا می‌رسد، گروه‌های بتای منفی با افت قیمتی همراه می‌شوند. پس در این مواقع بهتر است در سهم‌ها و صنایعی که بتای همسو با بازار دارند – بتا مثبت – سرمایه‌گذاری کنیم و از سهم‌هایی که بتای منفی دارند، دوری‌ کنیم تا ریسک خود را کاهش داده و سرمایه‌گذاری مطمئن‌تری داشته باشیم. این ابزار در سبد گردانی نیز کمک شایانی به سرمایه‌گذاران می‌کند تا در دوران رکود یا رونق بازار، ترکیب سبد را غالبا بتای منفی انتخاب کنند یا بتا مثبت. در سبدهای کم ریسک بهتر است سهم‌هایی که بتای مثبت ولی کوچک دارند انتخاب شوند و در سبدهایی که در زمان رکود چیده می‌شوند، بهتر است سهم‌هایی که همسو با بازار پیش می‌روند و افت قیمتی را تجربه می‌کنند انتخاب نشوند یا وزن آن‌ها در سبد کم شود.

چطور با تخفیف کارمزد در صرافی های ارز دیجیتال ثبت نام کنیم؟

نام صرافی	تخفیف محاسبه بازده سهام کارمزد	IP خارج از ایران	لینک ثبت نام
کوکوین	دارد	نیاز دارد	ثبت نام با تخفیف کارمزد
کوینکس	دارد	نیاز دارد	ثبت نام با تخفیف کارمزد
بیت پین	دارد	نیاز ندارد	ثبت نام با تخفیف کارمزد
کیوسک	دارد	نیاز ندارد	ثبت نام با تخفیف کارمزد
بیت ۲۴	دارد	نیاز ندارد	ثبت نام با تخفیف کارمزد
آبان تتر	دارد	نیاز ندارد	ثبت نام با تخفیف کارمزد

توجه: با وجود اینکه دو صرافی کوینکس و کوکوین هر دو فعلا بدون نیاز به تغییر IP فعالیت می‌کنند اما بهتر است برای امنیت بیشتر از IP ثابت خارج از ایران استفاده کنید.

برای ورود به صرافی کوینکس حتما باید با IP خارج از ایران وارد شوید.