اوراق مشتقه و انواع آن در بازار سرمایه

اوراق مشتقه و انواع آن در بازار سرمایه

مشاوره رایگان

برای دریافت مشاوره در مورد چگونگی عضویت در صندوق و شرایط سبد های مختلف کافیست عدد 2 را به سامانه زیر پیامک کنید.

• 02191004770
• [email protected]
• تهران، خیابان بهشتی، پلاک 436، طبقه 4، واحد 15

خانه / سرمایه گذاری و بورس / بررسی انواع اوراق بهادار و ماهیت آنها در بازار سرمایه و بورس

بررسی انواع اوراق بهادار و ماهیت آنها در بازار سرمایه و بورس

در این مقاله به بررسی انواع اوراق بهادار در بازار سرمایه و بورس ایران میپردازیم. امروزه فقط پول نقد نیست که با ارزش بوده بلکه برخی از اسناد کاغذی نظیر اسناد ملکی و سفته هستند که با دارای اوراق مشتقه و انواع آن در بازار سرمایه ارزش مالی می باشند.

اگر بخواهیم بطور خلاصه و کوتاه اوراق بهادار را تعریف کنیم، می توان گفت که به اوراق با ارزش که نوعی ابزار مالی نیز است اوراق بهادار گفته می شود که داراندگان آن دارای حقوق مالی می باشند. در ادامه بیشتر با این موضوع آشنا خواهیم شد.

تعریف اوراق بهادار

در بیان ساده میتوان گفت اوراق بهادار نوعی ابزار مالی با قابلیت نقل ‌و ‌‌انتقال است. این اوراق شامل سهام عادی، سهام ممتاز، حق تقدم، سهام جایزه، اوراق مشارکت، مشتقات، اختیار معامله و قرارداد آتی، صکوک می باشند. اوراق نام برده شده در فوق نوعی ارزش مالی را برای مالک آن به‌همراه دارد.

ﺑﻮﺭﺱ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﻳﻚ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﺳﻤﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ. ﺩﺭﺁﻥ ﺗﺤﺖ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﺧﺎﺹ، ﺍﻭﺭﺍﻕ ﻣﺸﺎﺭﻛﺖ و ﺳﻬﺎﻡ ﺷﺮﻛﺘﻬﺎ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﺩ.

با توجه به تعریف گفته شده انواع اوراق بهادار در بورس را بر اساس نوع دارایی می‌توان به سه دسته کلی تقسیم کرد.

• اوراق حقوق صاحبان سهام (سهام عادی، حق تقدم سهام و …).
• اوراق بدهی (اوراق مشارکت، اوراق قرضه، صکوک و …).
• ابزارهای مشتقه (اختیار معامله، قراردادهای آتی و …).

تعریف سهام

سهام، بیان کننده میزان مالکیت فرد از یک دارایی است. هر شخص به همان میزان برگه سهمی که در اختیار دارد مالک شرکت است. سهام می‌تواند با نام و یا بی‌نام باشد. سهام از نظر مبدا آورده سرمایه‌گذار به دو دسته‌ی سهام نقدی و سهام غیرنقدی تقسیم می‌شود.

در قانون تجارت بیان شده است: “سهم قسمتی است از سرمایه شرکت سهامی، که مشخص کننده میزان مشارکت و تعهدات و منافع صاحب آن در شرکت سهامی است. ورقه سهم، سند قابل معامله‌ای است که نماینده تعداد سهام تحت تملک صاحب آن در شرکت سهامی می‌باشد.”

انواع سهام اوراق حقوق صاحبان سهام

حقوق صاحبان سهام نشان دهنده حقوق مالی اوراق مشتقه و انواع آن در بازار سرمایه صاحبان یک واحد انتفاعی نسبت به دارایی های آن واحد می باشد. در ادامه با انواع سهام اوراق حقوق صاحبان سهام بیشتر آشنا خواهیم شد.

سهام عادی چیست؟

یکی از انواع اوراق بهادار، سهام عادی می باشد. منظور از سهام عادی این است که دارنده آن بر درآمدها و دارایی های آن شرکت سهیم است. دارندگان سهام عادی حق رأی دارند و در رأی‌گیری‌ها و انتخاب اعضای هیئت‌مدیره می‌توانند شرکت کنند و در سود تقسیمی بین سهامداران، بخشی از آن سود را دریافت خواهند کرد.

بیشتر بخوانید: بررسی عوامل موثر بر قیمت سهام و رفتار بازار بورس اوراق بهادار

منظور از حق تقدم سهام چیست؟

حق تقدم یکی از انواع سهام اوراق حقوق صاحبان سهام می باشد. اگر افزایش سرمایه از مطالبات و یا اورده نقدی تامین شده باشد بعد از افزایش سرمایه، حق تقدم سهام به آن دسته از سهامداران شرکت که در زمان برگزاری مجمع افزایش سرمایه سهامدارد شرکت بودند تعلق میگیرند.

حق تقدم ورقه ای با ارزش می باشد نه سهام اما قابلیت تبدیل به سهام را دارد. افرادی که سهام حق تقدم را دارند می توانند جهت فروش آن در بازار بورس اقدام کنند و همچنین افرادی که قصد خرید آن را دارند می توانند در بازار بورس آن را خریداری نمایند.

لازم به ذکر است که برای اینکه سهام حق تقدم را به بورس تبدیل نمایید باید مبلغی معادل ۱۰۰۰ ریال مبلغ اسمی سهم به حساب شرکت واریز نمایید.

سهام ممتاز (ترکیبی) به چه معناست؟

یکی دیگر از انواع اوراق بهادار سهام ممتاز می باشد. که بیان می کند دارنده آن بر بخشی از یک شرکت و درآمدها و دارایی های آن شرکت سهیم است.

این نوع از سهام را به دو دلیل ممتاز می‌نامند:

• از نظر پرداخت سود، سود سهام ممتاز قبل از سهام عادی پرداخت می‌شود.
• در زمان انحلال یا فروش دارایی‌های شرکت، در ابتدا بدهی‌های شرکت را تسویه می کنند. بعد از تصفیه حقوق صاحبان سهام ممتاز و سپس حقوق صاحبان سهام عادی را پرداخت می کنند.

چون سهام ممتاز ویژگی‌های سهام عادی و اوراق قرضه را با هم داراست به آن اوراق بهادار ترکیبی نیز می گویند.

سهام جایزه در بورس چیست؟

سهام جایزه یکی دیگر از انواع اوراق بهادار در بازار سرمایه می باشد. سهام جایزه به این معنی است که شرکت بجای پرداخت سود به صورت وجه نقد، سهام جایزه منتشر کند. این نوع سهام در واقع یک نوع افزایش سرمایه است.

تعریف سهام با نام registered stock

به سهامی، سهام با نام گفته می شود که نام دارنده آن در اسناد یا در برگه سهام شرکت مشخص باشد. باید در عنوان سهام با نام، عبارت «با نام» ذکر می شود.

مزایای سهام با نام متفاوت است، در صورتیکه شرکتی بخواهد از هویت همه سهامداران خود با خبر باشد سهام با نام صادر می‌کند.

سهام بی‌نام Unregistered stock چیست؟

سهام بی نام نیز نوعی اوراق بهادار است. دربرگیرنده نام صاحب سهم نیست و عبارت «با نام» روی آن ثبت نشده است. مالکیت آن با در دست داشتن ورقه سهم مشخص می شود.

اگر شخصی تمایل داشته باشد سهام بی نام خود را بفروشد، کافی است که مبلغ را دریافت کرده و سهم را به خریدار تسلیم کند. سهام بی نام به صورت سند در وجه حامل بوده مگر این که شخص دیگری در دادگاه ثابت کند که سهم متعلق به او است. سهامی که در بورس اوراق بهادار خرید و فروش می شود اغلب بی نام است.

سهام نقدی

سهام نقدی به سهامی گفته می شود که ارزش آن بصورت نقدی پرداخت شده باشد. اگر نقدی نبود قسمتی از آن به صورت نقدی و بخش دیگر بصورت تعهد پرداخت شده باشد.

سهام غیرنقدی

سهام غیرنقدی به سهامی گفت می شود که قیمت آن در قالب دارایی غیر نقدی شامل ؛ ساختمان، ماشین آلات و… نظایر آن تامین شده باشد.

سهام سرمایه‌ای (Capital stock)

سهام سرمایه ای معادل با ارزش اسمی سهام انتشار یافته یک شرکت است. سهام‌ سرمایه ترکیبی از سهام مشترک و در صورت وجود، سهام مورد نظر است. با فروش سهام‌ سرمایه شرکت برای تامین مالی پروژه های خود دیگر نیازی به پرداخت بدهی ندارد.

سهام انتفاعی

سهام انتفاعی، به سهامی گفته می شود که مبلغ اسمی آن به صاحب سهام برگردانده می شود. سهم انتفاعی زمانی نمایان می شود اوراق مشتقه و انواع آن در بازار سرمایه که سهم یک شرکت استهلاک می یابد. اگر استهلاک اتفاق بیفتد ارزش اسمی سهم به دارنده آن پرداخت می شود و سهم مستهلک شده باطل میگردد.

ارزش اسمی سهم از طریق اندوخته های اختیاری یا سود قابل تقسیم به دارنده آن پرداخت می شود.

سهام موسس

سهام مؤسس سهامی است که پس از تصویب مجمع عمومی شرکت برای اوراق مشتقه و انواع آن در بازار سرمایه جبران خدمات مؤسسان شرکت، از قسمتی از دارایی اضافه بر سرمایه باقی‌مانده شرکت به آن‌ها داده می‌شود.

انواع اوراق مبتنی بر بدهی (اوراق بدهی)

اوراق بدهی نوعی از اوراق با درآمد ثابت هستند. خریدار این اوراق برای به دست آوردن سود به دولت و شرکت‌های بزرگ وام می‌دهد.

اوراق قرضه (Bond) چیست؟

از آنجایی که اغلب شرکت ها نمی توانند وجوه مورد نیاز خود را از یک وام دهنده تامین کنند مبادرت به انتشار اوراق قرضه نموده و آن را به عموم مردم عرضه می کنند.

به این ترتیب مبالغ هنگفتی را از هزاران سرمایه گذار که هر یک بخشی کوچکی از اوراق قرضه شرکت را خریداری می کنند استقراض می نماید.

انتشار اوراق قرضه تابع شرایط و مقررات خاصی می باشد که در قوانین هر کشوری پیش بینی می شود.

طبق ماده ۵۲ اصلاحیه قانون تجارت “ورقه قرضه، ورقه قابل معاله ای است که معرف مبلغی وام است با بهره معین که تمام یا اجزای آن در موعد معین باید مستردد گردد”.

اوراق مشارکت چیست؟

اوراق مشارکت نوعی اوراق قرضه است. برای پروژه اوراق مشتقه و انواع آن در بازار سرمایه ای مشخص منتشر می شوند. دارنده این نوع اوراق نسبت به مبلغ اسمی سود حاصل از اجرای پروژه سهیم می شود. اوراق مشارکت عموما بی نام بوده و فقط به مبلغ اسمی صادر می شود و دارای کوپن حداقل سود تضمین شده در ضمیمه آن می باشد.

اوراق قرضه اسلامی (صکوک)

صکوک جمع کلمه صک، به معنای اسناد و در فارسی مترادف چک می باشد. صکوک ابزاری است که در کشورهای اسلامی به جای اوراق قرضه استفاده می شود. این اوراق مبتنی بر دارایی با درآمد ثابت یا متغیر قابل معامله در بازار ثانویه و بر اساس اصول شریعت است.

از نظر اسلام اوراق قرضه ی مبتنی بر قرض با بهره، ربا محسوب شده و حرام است. به همین دلیل نمی‌توان از این اوراق جهت تامین مالی در کشورهای اسلامی استفاده کرد. در نهایت با ایجاد بانکداری اسلامی، اوراق قرضه اسلامی یا صکوک ایجاد گردید.

اوراق اجاره (صکوک اجاره)

صکوک اجاره از مهم ترین انواع صکوک می باشد. صکوک اجاره اوراق بهاداری است که صاحب آن به صورت مشاع، مالک بخشی از دارایی است. منافع آن بر اساس قرارداد اجاره به مصرف کننده یا بانی واگذار شده است. مدت قرارداد اجاره مشخص است.

اوراق اجاره به صورت های مختلفی دسته بندی می شوند:

• بر اساس نوع عقد میتوان به دو دسته اوراق اجاره عادی و اوراق اجاره به شرط تملیک.
• بر اساس نوع بانی به دو دسته شرکتهای عادی و موسسات مالی.
• بر اساس هدف انتشار به سه دسته شامل اوراق اجاره تأمین دارایی، اوراق اجاره تأمین نقدینگی و اوراق اجاره رهنی تقسیم نمود.

اوراق خزانه (اسلامی)

اوراق ﺧﺰاﻧﻪ به عنوان تامین کننده مالی دوﻟﺖ و با پشتیبانی و اﻋﺘﺒﺎر ﻛﺎﻣﻞ دوﻟﺖ ﻣﻨﺘﺸﺮ می شود. دارای ﺳﺮرﺳﻴﺪ ﻳﻚ ﺳﺎل و ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ. و دوﻟﺖ اوراق خزانه را ارزانﺗﺮ از ﻣﺒﻠﻎ اﺳمی ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪاران می ﻓﺮوﺷد.

از منابع مالی حاصل از فروش آنها، بدهی های دولت پرداخت می‌شود. سود پرداختی ندارند. اما به دلیل مشکلات شرعی این روش، دولت جمهوری اسلامی ایران، این اوراق را صادر کرده و به شکل مستقیم به طلبکاران غیر دولتی واگذار می کند.

گواهی سپرده Certificate Of Deposit

گواهی سپرده نوعی اوراق بهادار است. این امکان را به شخص حامل می‌دهد تا سود سپرده را دریافت کند. یک گواهی سپـرده توسط بانک منتشر و توزیع شده و دارای تاریخ سررسید و یک نرخ سود ثابت است.

سود پرداختی به‌صورت دوره‌ای از طریق کوپن‌ های گواهی سپرده پرداخت می‌شود. اصل سپرده و سودهای پرداختی نیز توسط بانک تضمین می‌شوند که می‌تواند با هر عنوانی توزیع شود.

انواع ابزارهای مشتقه

ابزار مشتقه قرارداد یا اوراقی است که ارزش آن بستگی به ارزش اوراق بهادار، کالا، شمش یا ارز اصلی دارد. ابزارهای مشتقه هیچ‌ گونه ارزش مستقلی ندارند.

منظور از قرارداد سلف (contract Forward ) چیست؟

منظور از قرارداد سلف قراردادی است که در آن دو طرف تعهد می کنند یک کالا در یک تاریخ، قیمت و کیفیت مشخص که براساس توافق طرفین تعیین می شود را مبادله کنند.

براساس قرارداد سلف، تمامی مبلغ بایستی قبلاً پرداخت گردد و کالا در سررسید تحویل شود. بر این اساس، در این معاملات، اکثرا یا پول نقد رد وبدل می شود یا اسنادی که معادل پول نقد به شمار می آیند.

قرارداد آتی (Future contract)

قرارداد آتی قراردادی است که در آن دو طرف تعهد می کنند یک کالا در یک تاریخ، قیمت و کیفیت مشخص که براساس ضوابط بازار رسمی بورس، تعیین می شود را مبادله کنند.
مبلغ این معامله یا در زمان معامله قرارداد یا در زمان سررسید معامله قرارداد تعیین می شود. قراردادها در بازارهای رسمی یا بورس انجام می گیرد.

قرارداد معاوضه ای (Swap)

قرارداد معاوضه قراردادی است که طرفین آن تعهد می کنند که برای مدت توافق شده دو دارایی یا نفع حاصل شده از دو دارایی را با کیفیت مشخص به نسبت تعیین شده معاوضه کنند. پس از تاریخ سررسید، هریک از طرفین قرارداد متعهد اند عین دارایی را به صاحب آن برگردانند. این قراردادها به صورت غیررسمی انجام می گیرند.

اختیار معامله (Option)

اختیار معامله ابزار مشتقه ای است که طبق آن، به خریدار اختیار داده می شود، در مدتی مشخص و با قیمتی معین، اوراق قرضه یا دارایی معلومی را خرید و فروش کند.

اگر حق انتخاب برای خرید باشد، آن را «حق خرید» و اگر برای فروش باشد «حق فروش» می نامند.

Compatible data.

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipis scing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua.

enim ad minim veniam quis nostrud exercita ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat.

• Pina & Associates Insurance
• Payment at Contingency
• Amount of Payment

Two Most-Cited Reason

Consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore dolore magna aliqua. enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex commodo consequat. duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate.

دارایی های مالی مشتقه

دارایی های مالی به عنوان دارایی های نامشهود طبقه بندی می شوند‌. مالکیت دارایی نامشهود با انتشار یکی از دارایی های مالی،در قالب ابزار سرمایه ای یا ابزار استقراضی تامین مالی می شود.افراد با دریافت انواع اوراق سهام یا انواع اوراق قرضه صاحب بخشی از سرمایه شرکت ها و عواید حاصل از فعالیت شرکت ها می شوند.
علاوه بر این دارایی ها، دارایی های مالی دیگری نیز وجود دارد که مشتق شده اوراق مشتقه و انواع آن در بازار سرمایه از دارایی های مالی می باشند.بهای این گونه قرارداد ها از بهای آن دارایی مالی، گرفته شده است و از این رو به این قرارداد ها اوراق مشتقه گفته می شود.
این ابزار ها امکان کنترل ریسک سقوط ارزش بازار دارایی های مالی(سهام و اوراق قرضه) یا امکان مقابله با خطر انتشار را به ناشر اوراق سرمایه گذار می دهد.

اختیار معامله:

توافقی است بین واگذار کننده و تحصیل کننده ی حق خرید یا فروش دارایی تعهد شده؛ بدین صورت که دارنده اختیار حق خرید یا فروش دارایی خاصی را با قیمت مشخصی و در تاریخ معینی در زمان آینده خواهد داشت.
هنگام انعقاد قرارداد نوع دارایی و قیمتی که با آن در تاریخ مشخصی از آینده، اختیار معامله انجام شدنی خواهد بود، در قرارداد ذکر می شود. قیمت مزبور را قیمت توافقی می گویند. دارنده ی اختیار معامله نیز در قبال اختیار باید بهایی بپردازد، که قیمت اختیار نامیده می شود.

اختیار خرید:

دارنده اختیار می تواند در قبال ارائه اختیار در تاریخ مشخصی از آینده سهام خاصی را با قیمت توافقی خریداری کند. بطور مثال فرض کنید اختیار سهامی را برای ۵ ماه آینده تحصیل نموده اید. قیمت جاری سهام در بورس معادل ۳۸۰۰ ریال است. قیمت توافقی ۶۰۰۰ ریال و قیمت اختیار خرید نیز ۵۰۰ ریال می باشد، بنابراین شما می توانید ۵ ماه بعد اختیار خود را اعمال نمایید. اگر قیمت سهام در ماه اوراق مشتقه و انواع آن در بازار سرمایه پنجم به ۷۰۰۰ برسد، شما قطعا اختیار خرید خود را اعمال خواهید کرد زیرا قیمت توافقی ۱۰۰۰ ریال کمتر از قیمت جاری می باشد و حتی با در نظر گرفتن ۵۰۰ ریال قیمت اختیار، باز هم ۵۰۰ ریال سود ناشی از اعمال خرید هر سهم می باشد. بر عکس اگر قیمت در ماه پنجم به ۵۰۰۰ ریال برسد، روشن است از اختیار خود صرفنظر کرده، با مراجعه به بورس سهام مورد نظر خود را خواهید خرید. البته در این حالت زیانی معادل قیمت اختیار را نتیجه خواهید گرفت.

اختیار فروش:

دارنده اختیار فروش می تواند در قبال ارائه اختیار، در تاریخ مشخصی از آینده سهام خاصی را با قیمت توافقی به فروش برساند. به طور مثال؛ فرض کنید اختیار فروش سهامی را با قیمت توافقی ۷۰۰۰ ریال در قبال پرداخت قیمت اختیار معادل ۵۰۰ ریال تحصیل نموده اید و اختیار فروش در ۵ ماه دیگر قابل اعمال است‌. حال اگر در ماه پنجم قیمت سهام به ۷۵۰۰ ریال برسد، مسلما به بازار مراجعه کرده، سهامتان را در آنجا بفروش می رسانید ولی اوراق مشتقه و انواع آن در بازار سرمایه اگر قیمت سهام در تاریخ اعمال خرید، به ۶۰۰۰ برسد، اختیار را اعمال نموده، سهام را با قیمت توافقی ۷۰۰۰ ریال به فروش رسانده، سودی معادل ۱۰۰۰ ریال کسب خواهید کرد و با در نظر گرفتن ۵۰۰ ریال قیمت اختیار باز هم ۵۰۰ ریال سود نصیبتان خواهد شد.

قرارداد آتی:

عبارتست از توافق طرفین قرارداد برای انجام معامله در تاریخ مشخصی از آینده که مقدار کالا و قیمت آن نیز در قرارداد مشخص می گردد. در این قرارداد طرفین بر اساس میزان شناخت شخصی و بر اساس نیاز ها و خواسته های خود، قرارداد را تنظیم می کنند.
قرارداد آتی خرید این امکان را می دهد که در تاریخ مشخصی از آینده، دارایی خاصی را با قیمت توافق شده ی هنگام قرارداد خریداری نماییم. قرارداد آتی فروش نیز در مقابل امکان فروش دارایی خاصی را در تاریخ مشخصی از آینده و به قیمت قرارداد می دهد.

پیمان آتی:

نوعی قرارداد آتی است که از طریق نهادهای واسطه با با عنوان موسسات پایاپای انجام می گیرد و بر عکس قرارداد آتی ، طرفین مستقیما با یکدیگر در ارتباط نیستند، لذا ریسک کمتری را نیز در مقابل خواهد داشت. در این قرارداد خریدار و فروشنده باید مبلغی را تحت عنوان ودیعه برای تضمین اجرای قرارداد نزد موسسات پایاپای پرداخت کنند. امروزه پیمان آتی روی انواع اوراق بهادار از قبیل اوراق قرضه ، اوراق خزانه، اوراق تجاری، گواهی سپرده بانکی و همچنین روی انواع شاخص ها انجام می گیرد.
پیمان آتی در بورس عمدتا روی دارایی هایی من جمله، نرخ ارز، نرخ سود و شاخص سهام منعقد می گردد.

اشتراک این مطلب

https://exirise.com/wp-content/uploads/2020/06/margin-trading-300x225-1.png 225 300 ExConvHs3574Izp https://exirise.com/wp-content/uploads/2022/05/Name-Gold.png ExConvHs3574Izp 2020-06-06 17:01:23 2020-09-15 16:49:47 دارایی های مالی مشتقه

دیدگاه خود را ثبت کنید

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

جستجو در محتوای وب سایت :

1401.04.29 ✅ #دحاوی رشد ادامه دار نماد تقاضای ۱۴ میلیون در سقف روزانه 1401.04.28 ✅ #دحاوی در سقف روزانه با ۶ میلیون تقاضا 📊 #پایش_بازار ☑️ تعداد کل نماد: 590 🟢 تعداد مثبت: 263 (%45) 🔴 تعداد منفی: 327 (%55) 🔼 تعداد صف خرید: 46 (%8) 🔽 تعداد ️صف فروش: 59 (%10) 🟩تعداد نماد اختلاف […]

1401.04.22 ✅ #دحاوی همچنان در صف خرید با تقاضای ۵ میلیون دقت به روند نماد #آسیا ✅ یکی از برنامه‌هایی که شرکت به دنبال انجام آن است افزایش سرمایه از محل سود انباشته در حدود 25 درصد می باشد. میزان سود تصویب شده در مجمع عمومی عادی سالیانه جهت تقسیم سود به ازای هر سهم […]

1401.04.16 #فایرا 🟢 پیشنهاد هیئت مدیره به مجمع عمومی فوق العاده در خصوص افزایش سرمایه شرکت آلومینیوم ایران درصد افزایش سرمایه: 294% محل تامین افزایش سرمایه: سود انباشته ،سایر اندوخته ها ⚜️اکسیر⚜️ 📊مدیریت سرمایه گذاری در سهام مراحل فرآیند مدیریت سرمایه گذاری در سهام 📚از نظر جونز و با توجه به انتخاب سبد سهام توسط […]

1401.04.08 💢تزریق به بورس ۵۰۰۰ میلیاردی شد صندوق توسعه ملی از واریز ۱۰۰۰ میلیارد دیگر به صندوق تثبیت بازار سرمایه خبر داده است که مجموع این پرداخت را به ۵۰۰۰ میلیارد تومان می‌رساند. ✅ #حریل با افزایش تقاضا و حجم معاملات ۲۰ میلیون در آستانه صف خرید 📊 #پایش_بازار ☑️ تعداد کل نماد: 708 🟢 […]

1401.03.31 #تقسیم_سود در #وبملت ۱۰۰ ریال سود نقدی در مجمع #وبملت تقسیم شد. ✅ #فمراد با افزایش تقاضا و صف خرید نماد رشد حدود ۸۰ درصدی از زمان تحلیل ، که همراه با نوسانات بازار هم همراه بود. 📊 #پایش_بازار ⚜️ ☑️ تعداد کل نماد: 710 🟢 تعداد مثبت: 193 (%27) 🔴 تعداد منفی: 517 […]

1401.03.18 ✅ #قاسم با تقاضای ۱۵ میلیون در سقف روزانه ✅ #دحاوی با افزایش حجم معاملات در آستانه صف خرید 📊 #پایش_بازار ☑️ تعداد کل نماد: 697 🟢 تعداد مثبت: 405 (%58) 🔴 تعداد منفی: 292 (%42) 🔼 تعداد صف خرید: 86 (%12) 🔽 تعداد ️صف فروش: 55 (%8) 🟩تعداد نماد اختلاف مثبت: 323 🟥تعداد […]

1401.03.12 💢2 دلال بزرگ ارزی بازداشت شدند/ فارس: معاملات فردایی طلا ممنوع شد ▫️یک منبع آگاه در گفت‌وگو با فارس: معاملات فردایی طلا ممنوع شد. با این مصوبه، معامله‌گران در بازار فردایی طلا به جرم اخلال در نظام اقتصادی، تحت پیگرد قرار می‌گیرند. ▫️صبح امروز دو نفر از دلال‌های بزرگ طلا و ارز که نام […]

گروه مشاوره و سرمایه گذاری پایا سرمایه اکسیر در سال ۱۳۹۶ با هدف ایجاد تحولی مناسب، در راستای ارائه خدمات نوین و استاندارد در حوزه معاملات بورس اوراق بهادار و انرژی تاسیس گردیده و همواره توسعه کمی و کیفی فعالیت هایش را سرلوحه برنامه های مشتری مداری خود قرار داده است.
شماره ثبت ۵۹۶۱۰۷

جزئیات خبر

بازار سرمایه، بازاری است که سرمایه های خرد و کلان مردم را به‌صورت وام در اختیار بنگاه‌های اقتصادی قرار می‌دهد. این بازار، سرمایه‌ های کاری و ثابت در اختیار صنایع قرار می‌دهد و برای بدهی‌های میان‌مدت و بلندمدت دولت، اعتبار مالی تهیه می‌کند.

در بازار سرمایه سهام معمولی، اسناد قرضه و اوراق دولتی معامله می‌شوند. در رایج‌ترین تقسیم‌بندی، بازار سرمایه ازنظر مرحله عرضه، به دو بازار اولیه و بازار ثانویه تقسیم می‌شود.

در این مقاله می‌خواهیم به معرفی ارکان بازار سرمایه و چگونگی پیدایش هرکدام بپردازیم تا ضمن آشنایی با سازمان‌های مربوطه، ابزار هرکدام از بازارها را برای معامله بشناسید. با ما همراه باشید…

این مقاله رو با یک سری تعاریف مهم و پاسخ به چند سوال آغاز می کنیم:

بازار سرمایه چیست؟

انواع بازارها کدم‌اند؟

۱) بازار سرمایه چیست؟

بازار سرمایه بازاری برای خرید و فروش اوراق هست. بازار سرمایه بین کسانی که سرمایه دارند؛ مثل سرمایه گذران حقیقی (افراد حقیقی که سرمایه های خرد دارند) و سرمایه گذاران حقوقی، و افرادی که متقاضیان سرمایه هستند مثل شرکت ها، دولت یا اشخاص، ارتباط ایجاد می‌کند. بازار سرمایه برای عملکرد اقتصاد حیاتی است، چراکه سرمایه جزئی ضروری برای تولید خروجی در اقتصاد است. بازار سرمایه شامل بازار اولیه، بازار ثانویه و بازار اوراق مشارکت می‌شود.

۲) انواع بازار سرمایه در ایران کدم‌اند؟

الف- سازمان بورس و اوراق بهادار

سازمان بورس و اوراق بهادار را می‌توان به‌عنوان اولین نهاد مربوطه به بازار سرمایه در نظر گرفت که با توجه به تحولات اقتصادی مبتنی بر بازار در دهه ۱۳۴۰ تأسیس شد. این سازمان موسسه‌ای غیردولتی است که دارای شخصیت حقوقی و مالی مستقل بوده و از محل کارمزدهای دریافتی و سهمی از حق پذیرش شرکت ‌ها در بورس و سایر درآمدها اداره می‌شود.

بورس اوراق بهادار به معنی یک بازار متشکل و رسمی سرمایه است که در آن خرید و فروش سهام شرکت‌ ها یا اوراق قرضه دولتی یا مؤسسات معتبر خصوصی، تحت ضوابط و قوانین و مقررات خاصی انجام می‌شود. مشخصه مهم بورس اوراق بهادار، حمایت قانون از صاحبان پس‌اندازها و سرمایه‌ های راکد و الزامات قانونی برای متقاضیان سرمایه است.

طبق ماده ۴ دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران، بازار بورس اوراق بهادار به سه بخش مجزا تفکیک‌شده است:

1. بازار اول – تابلوی اصلی
2. بازار اول – تابلوی فرعی
3. بازار دوم

که هرکدام از تابلوها شرایط پذیرش خاصی دارند.

ب- فرابورس ایران

فرابورس ایران نیز از اوراق مشتقه و انواع آن در بازار سرمایه دیگر ارکان بازار سرمایه کشور به شمار می‌رود که مانند سایر بورس ‌ها تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌نماید. فرابورس اولین و تنها بازار خارج از بورس کشور هست که در سال ۱۳۸۸ فعالیت رسمی خود را آغاز کرد.

به‌این‌ترتیب تأسیس این بورس موجب گردید بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی که شرایط پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران را نداشتند با شرایط آسان‌تری پذیرفته شوند و در ضمن تأمین منابع مالی از طریق بازار سرمایه تسهیل گردید.

بازار فرابورس شامل ۶ بازار زیر است که شرایط پذیرش شرکت ‌ها در هر یک از این بازار‌ها متفاوت است:

مشتمل بر بازار اول

بازار دوم

بازار سوم

بازار پایه

بازار شرکت ‌های کوچک و متوسط (SMF)

بازار دارایی فکری

بازار اول:

در بازار اول، معاملات سهام شرکت های سهامی عامی که شرایط حضور در تابلو اول فرابورس را احراز کرده باشند، انجام می‌شود. پذیرش شرکت در بازار اول فرابورس منوط به تهیه امیدنامه و ارسال مدارک و مستندات کافی به‌منظور شناخت از وضعیت شرکت هست.
پس از تکمیل مدارک یادشده هیات پذیرش اوراق بهادار ضمن بررسی وضعیت مالی و عملیاتی، در صورت احراز شرایط با پذیرش شرکت موافقت می‌نماید.

بازار دوم:

در بازار دوم فرابورس مانند بازار اول، معاملات سهام شرکت ‌های سهامی عام انجام می‌شود؛ اما شرایط پذیرش و قوانین در بازار دوم فرابورس، نسبت به بازار اول آسان‌تر است.

بازار سوم (بازار عرضه):

سهام شرکت های سهامی به‌صورت عمده و بلوکی، حق تقدم سهام، پذیره‌نویسی سهام و سایر اوراق بهادار در بازار عرضه معامله می‌شود.

بازار ابزارهای نوین مالی:

کلیه ابزارهای مالی به‌جز سهام و حق تقدم خرید سهام مانند انواع اوراق مشارکت، انواع گواهی سرمایه گذاری و انواع صکوک که در زمان پذیرش حداقل سه ماه تا سررسید آن‌ها فرصت باقی‌مانده باشد، قابل‌پذیرش در این بازار هستند به شرطی که بعد از پذیرش، معاملات دست‌دوم آن‌ها به‌صورت انحصاری از طریق فرابورس انجام شود.

بازار پایه:

این بازار صرفاً جهت نقل‌وانتقال سهام سایر شرکت‌ های سهامی عام که نزد سازمان بورس و اوراق بهادار ثبت‌شده‌اند و امکان پذیرش در هیچ‌یک از بازارهای بورس یا فرا بورس را ندارند، ایجادشده است.

ج- بورس کالای ایران

در شهریورماه ۱۳۸۲ بورس فلزات تهران به‌عنوان اولین بورس کالای کشور و سپس بورس کالای کشاورزی در شهریور سال ۱۳۸۳ تأسیس و شروع به کارکردند.
در سال ۱۳۸۶ به‌منظور مدیریت و سیاست‌گذاری یکپارچه، بورس فلزات و بورس کشاورزی با یکدیگر ترکیب شدند و در مهرماه همان سال شرکت بورس کالای ایران تأسیس گردید. این بورس در حال حاضر دارای ۴ بازار مشتمل بر بازار فیزیکی، بازار فرعی، بازار مشتقه و بازار مالی است.

د- بورس انرژی

بورس انرژی به‌عنوان یک بورس کالایی است که امکان انجام معاملات حامل‌های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای مذکور در آن وجود دارد. حامل‌های انرژی شامل نفت، گاز، برق و سایر حامل‌های انرژی است. بورس انرژی ایران در اسفندماه سال ۹۱ باهدف ایجاد بازاری شفاف و کارآمد با نقد شوندگی و رقابت‌پذیری بالا، کشف قیمت منصفانه و انحصار زدایی در بازار معاملات بخش انرژی تشکیل شد.
بورس انرژی به‌عنوان چهارمین بورس کشور برای عرضه محصولات نفت و مشتقات نفتی، برق، گاز طبیعی، زغال‌سنگ، حق آلودگی و سایر حامل‌های انرژی شکل گرفت.

نتیجه‌گیری:

در انتها لازم به ذکر است که سرمایه‌ گذاری اوراق مشتقه و انواع آن در بازار سرمایه در بازارهای سرمایه، همچون سرمایه ‌گذاری در سایر حوزه‌ها مانند ملک ،ارز، سکه و… ممکن است به سود یا زیان سرمایه گذاران بیانجامد. اما مطالعه، آموزش و افزایش سطح آگاهی می‌تواند ریسک حاکم بر این بازار را کاهش داده و بر جذابیت آن بیفزاید.

اگر شما هم قصد سرمایه گذاری در بازار سرمایه را دارید با دقت این مقاله را مطالعه کنید و با مفاهیم آن آشنا شوید و بعد از آگاهی و علم به این موضوع شروع به سرمایه گذاری در این بازار کنید.

بورس اوراق بهادار چیست؟ (معرفی انواع اوراق بهادار)

امروزه میان زبان‌ها صحبت‌های زیادی از بورس می‌شود؛ آشنایی با بازار بورس (بورس اوراق بهادار) می‌تواند در راه رسیدن به سرمایه گذاری مطلوب به سهام‌داران کمک کند.

شکل‌گیری بازارهای سرمایه:

در گذشته به دلیل ریسک های بالای تجارت، تجار همواره به دنبال شرکایی بودند که سود و زیان خود را با آن‌ها تقسیم کنند و هر کس بنا به سرمایه‌ای که آورده در سود و زیان شریک شود. فرم تکامل یافته این روش به صورت سهام عام بود که به عموم مردم فروخته می‌شد و شرکت کار خود را با سرمایه مردم انجام می‌داد.

اولین کمپانی که از این روش استفاده کرد کمپانی «هند شرقی» بود که در تاریخ تجارت دنیا ثبت شد؛ اما بعدها با گسترش مبادلات تجاری در اروپا و ارتباط هرچه بیشتر مردم و صاحبان سرمایه‌ها، بازارهای سرمایه به وجود آمدند. در این بازارها سرمایه ‌داران با متقاضیان استفاده از نقدینگی تماس پیدا می‌کردند و به داد و ستد می‌پرداختند. در تاریخ ۱۴۶۰ میلادی و در شهر «آنورس بلژیک» اولین تشکل بورس اوراق بهادار جهان ایجاد شد. گفتنی است که این شهر، موقعیت تجاری قابل ملاحظه‌ای داشت. بعد از آن نیز «بورس آمستردام» بود که در اوایل قرن ۱۷ شکل گرفت. امروزه بورس آمستردام یکی از مهم‌ترین منابع تأمین سرمایه در سطح بین‌الملل است. همچنین بورس لندن در سال ۱۸۰۱ با عضویت ۵۰۰ نفر و به دنبال آن نیویورک، زوریخ و… پدید آمدند.

تاریخچه بورس اوراق بهادار در تهران:

ایده اولیه ایجاد بازار بورس اوراق بهادار در ایران به سال ۱۳۱۵ بازمی‌گردد.

در آن سال به درخواست دولت ایران، یک فرد به نام «وان لوترفلد» درباره تشکیل بورس اوراق بهادار در ایران بررسی‌هایی انجام داد و حتی طرح قانونی تاسیس و اساس‌نامه آن را نیز تهیه کرد.

البته در همان زمان، بانک ملی ایران نیز به عنوان سازمان متولی امور پولی کشور، مطالعاتی در این زمینه انجام داد؛ اما به علت نامساعد بودن شرایط برای ایجاد بورس اوراق بهادار و وقوع جنگ، تمام کارهای انجام شده متوقف شد. در سال ۱۳۳۳، ماموریت تشکیل بازار بورس اوراق بهادار به اتاق بازرگانی و صنایع و معادن، بانک مرکزی و وزارت بازرگانی محول شد. این گروه، پس از ۱۲ سال تحقیق و بررسی، در سال ۱۳۴۵ قانون و مقررات تشکیل بورس اوراق بهادار تهران را تهیه کردند. لایحه تشکیل بازار بورس اوراق بهادار تهران در اردیبهشت ۱۳۴۵ در مجلس شورای ملی تصویب شد. در پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، بورس تهران با ورود سهام «بانک صنعت و معدن» و «نفت پارس» فعالیت خود را آغاز کرد.

تقسیم‌بندی انواع بازار بورس در ایران:

در ایران انواع بورس به ۴ دسته تقسیم می‌شود که در هر کدام از آن‌ها شرکت‌هایی مشغول به فعالیت هستند. این ۴ دسته عبارتند از:

۱- بورس اوراق بهادار

۳- بورس کالا

بورس اوراق بهادار تهران:

در بازار بورس اوراق بهادار سهام شرکت‌ها و سایر اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت، خرید و فروش می‌شوند و بیشتر سرمایه ‌­گذاران بازار بورس، در این بخش از بورس فعال هستند. در حقیقت هر وقت حرف از بورس و بازار سهام می‌شود، منظور همین بورس اوراق بهادار است. سال‌ها از فعالیت شرکت بورس اوراق بهادار تهران می‌گذرد، یعنی از اردیبهشت ماه سال ۱۳۴۵ که قانون تاسیس بورس اوراق بهادار به تصویب رسید و به نوعی، پیشکسوت انواع دیگر بورس در کشور محسوب می‌شود.

در گذشته معاملات بورس بسیار محدود بود. در حد هفته‌ای یک روز، آن هم در ساعات محدود. با پیشرفت تکنولوژی و فراگیر شدن اینترنت، ساز و ‌کار معامله در بورس تغییر کرد و معامله‌های بورسی با استفاده از رایانه یا حتی یک تلفن همراه امکان‌پذیر شد. به این ترتیب شما می‌توانید در بورس اوراق بهادار تهران، معامله سهام شرکت‌های پذیرفته شده در این سازمان را دنبال کنید که تمام این معامله‌ها از طریق کارگزاری و با داشتن کدهای معاملاتی صورت می‌گیرد.

اوراق بهادار (Securities) هر نوع ورقه یا مستندی است که متضمن حقوق مالی قابل نقل و ‌انتقال برای مالک آن باشد. به ‌بیان دیگر اوراق بهادار نوعی ابزار مالی با قابلیت نقل ‌و ‌‌انتقال است. این اوراق از هر نوع آن شامل سهام عادی، سهام ممتاز، حق تقدم ، سهام جایزه، اوراق مشارکت، مشتقات، اختیار معامله، قرارداد آتی و صکوک که باشد، نوعی ارزش مالی را برای مالک آن به همراه دارد. همچنین شرکت یا نهادی که اوراق بهادار صادر می‌کند، به عنوان صادرکننده (توزیع‌کننده) شناخته می‌شود. این اوراق در بازار سرمایه به سه بخش کلی «اوراق بدهی»، «اوراق حقوق صاحبان سهام»، «ابزارهای مشتقه» تقسیم می‌شود.

اوراق بهادار نوعی ابزار مالی

همان‌طور که اشاره شد اوراق بهادار نوعی ابزار مالی است که یا موقعیت مالکیت فرد را در شرکت‌هایی که به ‌طور عمومی در بورس معامله می‌شوند (سهام)، نشان می‌دهد، یا نشان‌دهنده نوعی رابطه طلبکاری از یک نهاد دولتی یا شرکت است ‌(اوراق مشارکت) یا نماینده حقوق مالکیتی است که به صورت اختیار خرید یا فروش نمایش داده می‌شود. در واقع اوراق بهادار از هر نوع (سهام، اوراق قرضه و مشارکت یا اختیار معامله) که باشد، نوعی ارزش مالی را به نمایش می‌گذارد

۱- اوراق بدهی

اوراق بدهی یا اوراق قرضه اسناد یا اوراق بهاداری هستند که به موجب آن شرکت انتشاردهنده متعهد می‌شود مبالغ مشخصی (بهره سالانه) را در زمان‌هایی خاص به دارنده آن پرداخت کند و در زمان مشخص (سررسید) اصل مبلغ را بازپرداخت کند. دارنده اوراق مذکور به عنوان بستانکار حق دریافت اصل و سود آن را دارد، ولی هیچ مالکیتی در شرکت ندارد.

انواع اوراق بدهی را می‌توان تحت عنوان اوراق خزانه دولتی، اوراق صکوک شرکتی، اوراق مشارکت ‌دولتی و شرکتی، اوراق مرابحه، اوراق استصناع، اوراق منفعت، اوراق سلف موازی استاندارد، گواهی سپرده، سهام ممتاز و اوراق بهادار وثیقه‌ای نام برد.

اینکه چرا به این اوراق، اوراق بدهی گفته می‌شود، به دلیل ویژگی‌های مختلف این اوراق است. در درجه اول به این دلیل است که عمدتا شرکت‌هایی که مشکل منابع مالی دارند یا نقدینگی کافی برای انجام کارهایشان اوراق مشتقه و انواع آن در بازار سرمایه ندارند، به جای اینکه از بانک وام بگیرند با انتشار این اوراق به نوعی اقدام به جمع‌آوری نقدینگی سرمایه‌گذاران کرده که اصطلاحاً در علوم مالی به آن تامین مالی جمعی گفته می‌شود. این کار به این دلیل انجام می‌شود که شرکت برای ادامه فعالیت‌هایش یا انجام پروژه‌های جدیدتر نیاز به پول دارد. از جنبه دیگر در علم اقتصادی بدهی هم نوعی دارایی ارزشمند تلقی می‌شود، چرا که شما از طریق خلق آن و بازپرداخت آن در آینده صاحب دارایی بیشتری می‌شوید.

متقاضیان اصلی انتشار اوراق بدهی معمولا دولت‌ها هستند و اوراق بدهی دولتی یکی از معتبرترین نوع اوراق بدهی در جهان است که در عین حال ریسک اعتباری کشورها را هم نمایان می‌کند. در واقع هر چه اوراق بدهی دولتی یک کشور ارزشمندتر باشد، به معنای این است که اقتصاد و دولت آن کشور از شرایط بهتری برخوردار است.

۲- سهام

در میان اوراق بهادار موجود در بازار، سهام متداول‌ترین ورقه بهادار محسوب می‌شود. سهام، دارای ارزش اسمی بوده و تعداد آن برای هر شرکت، بسته به میزان سرمایه آن شرکت متغیر است. ارزش اسمی هر سهم عادی در بورس اوراق بهادار برابر با ۱۰۰ تومان یا ۱٬۰۰۰ ریال است.

تعداد سهام عادی هر شرکت نیز حاصل تقسیم سرمایه آن بر ارزش اسمی هر سهم است. سهام عادی یک نوع دارایی مالی است که نشان‌دهنده مالکیت صاحب آن در یک شرکت است. گفتنی است سهام‌داران صاحب سود سهام سالیانه، دارای حق رای در مجامع آن شرکت و برخوردار از منافع افزایش یا کاهش قیمت سهام هستند.

برخلاف دارندگان اوراق بدهی که عموماً فقط سود و ارزش اسمی دریافت می‌کنند، دارندگان سهام قادر هستند تا از سود سهام خود منفعت کسب کنند.

۳- اوراق بهادار مشتقه

قراردادهای مشتقه به نوعی از قراردادهای مالی اطلاق می‌شود که ارزش خود را از کالای فیزیکی (دارایی پایه) یا مالی می گیرند. دارایی پایه می تواند به شکل سهام، کالا، نرخ‌های بهره، صنعت ساخت و ساز یا هر نوع دارایی دیگر باشد. اوراق مشتقه در واقع نوعی اوراق بهادار با قیمتی هستند که ارزش آن به یک یا چند دارایی که از آن مشتق می‌شوند، بستگی دارد. خود مشتقه قراردادی است بین دو یا چند طرف بر اساس یک یا چند دارایی. ارزش مشتقه به وسیله نوسانات دارایی مبنا تعیین می‌شود. رایج‌ترین دارایی‌های مبنا عبارتند از سهام، طلا، کالاها، ارز، شاخص‌های بازار و…

اوراق مشتقه به طور کلی یا در بازار بورس یا در بازارهای متشکل خارج از بورس معامله می‌شوند. اوراق مشتقه خارج از بورس بخش بزرگ‌تری از مشتقه‌ها را تشکیل می‌دهند و قانون‌گذاری نشده‌اند، درحالی‌که مشتقه‌های معامله شده در بورس استاندارد سازی شده‌اند. اوراق مشتقه معامله شده خارج از بورس معمولاً ریسک بیشتری نسبت به مشتقه‌های استاندارد دارند. به طور مشروح امروزه چهار نوع اوراق مشتقه اصلی مورد معامله قرار می‌گیرد که شامل «قراردادهای سلف»، «قراردادهای آتی»، «قراردادهای اختیار معامله» و «قراردادهای معاوضه» می‌باشد.