قراردادهای آتی چیست؟
قرارداد آتی چیست؟
در هر کسب و کاری صاحبان آن همیشه از ریسک گریزان هستند ، مثلا یک کشاورز همیشه دنبال یک بازار مطمئن برای فروش محصولش هست تا بر اساس قیمت آنجا درباره محصول خود تصمیم گیری کند. همه اینها باعث شد تا بازار آتی تشکیل شود.
قرارداد آتی قراردادی هست که در آن خریدار و فروشنده با هم توافق میکنند که مقدار معینی کالای مشخص را با کیفیت مشخص، قیمت مشخص و در زمان مشخص معامله کنند.
در قرارداد آتی فروشنده متعهد به تحویل کالا در تاریخ تعیین شده در زمان عقد قرارداد هست و همچنین خریدار متعهد به پرداخت وجه در تاریخ مذکور هست.
فرض کنید یک کشاورز که در زمینش زعفران کاشته و تقریبا چهار ماه بعد موقع برداشت زعفران هست، با یک خریدار از همین الان توافق می‌کند که چهار ماه بعد در یک روز مشخص ، 5 کیلوگرم زعفران را به قیمت هر گرم 15000 تومان به خریدار بفروشد ، حالا اینکه قیمت زعفران در چهار ماه دیگر در بازار چه عددی باشد اصلا مهم نیست و فروشنده باید زعفران را به خریدار تحویل دهد و خریدار باید مبلغ 15000 تومان به ازای هر گرم به فروشنده پرداخت کند. هر دو طرف خریدار و فروشنده این قرارداد را امضا میکنند که حاصل آن یک قرارداد آتی هست.
احتمالا الان این سوالات در ذهن شما شکل گرفته که اول چه ضمانتی هست که فروشنده کالای خود را در زمان سررسید تحویل بدهد و یا خریدار مبلغ کالا (زعفران) را در تاریخ سررسید پرداخت نماید دوما خریدار و فروشنده چرا باید معامله ای به نام قرارداد آتی را ببندند و سوال آخر اینکه خریدار و فروشنده در چه صورت سود و ضرر می کنند که در ادامه به آنها جواب داده خواهد شد.
چرا باید از قراردادهای آتی استفاده شود؟
پیش خودتان فکر می کنید هر خریداری می‌تواند در آینده کالای مورد نظر خودش را از بازار خریداری کند. پس چه نیازی به قرارداد آتی هست؟ چرا خریدار و فروشنده علاقه‌مند هستند که بر قیمت آینده یک دارایی از الان توافق کنند؟
قرارداد آتی دو نوع کاربرد اصلی دارد :
1) پوشش ریسک در برابر تغییرات آینده قیمت
1) پوشش ریسک در برابر تغییرات آینده قیمت:
این مزیت قرارداد آتی بیشتر بین نظر کشاورزان و تولیدکنندگان کالاها و شرکت‌های مصرف کننده کالاها هست.
فرض کنید یک طرف یک کشاورز زعفران کاشته و طرف دیگر تاجر زعفران هست.در این صورت افزایش قیمت زعفران در ماه‌های آینده به نفع کشاورز و به ضرر تاجر هست و برعکس کاهش قیمت زعفران به ضرر کشاورز و به تاجر هست.
پس شما اگر کشاورز باشید علاقه دارید که از الان زعفران خود را که هنوز برداشت نکرده‌اید به قیمت مورد انتظار خود بفروشید چون از کاهش قیمت زعفران در آینده ترس دارید. از این طرف هم تاجر دوست دارد که از همین الان زعفرانی که در آینده نیاز دارد را به قیمت مورد نظرش بخرد چون از افزایش قیمت زعفران در آینده ترس دارد.
2)کسب سود (هدف اصلی ما این مورد هست):
این ویژگی بیشتر برای سرمایه‌گذاران بورس کالا (بازار آتی) جذاب هست که هدف ما هم همین هست. مثلا فرض کنید که ما نه کشاورز هستیم نه تولیدکننده و نه مصرف‌کننده ، ولی تحلیلگر خوبی هستیم و می خواهیم از نوسانات قیمت به سود برسیم بدون اینکه کالایی داشته باشیم و نه تحویل بگیریم و نه تحویل بدهیم ، پس فقط می خواهیم از نوسانات قیمت سود ببریم.
فرضا ما تحلیل می‌کنیم که قیمت زعفران در یک ماه آینده از قیمت فعلی که 15000 تومان هست به 20000 تومان صعود خواهد کرد و در طرف دیگر فردی هست که تحلیل می‌کند که قیمت زعفران در یک ماه آینده صعود نخواهد کرد و به احتمال زیاد کاهش خواهد یافت.
در این صورت بازار آتی زمینه ای برای ما فراهم می‌کند که ما قرارداد آتی بر روی زعفران بین خودمان منعقد کنیم فرضا روی قیمت 16000 تومان در یک ماه بعد به توافق می‌رسیم و بنا به قانون بازار آتی که خریدار باید درصدی از قیمت قرارداد را پیش متصدی بازار آتی (بورس کالا) به صورت بیعانه قرار بدهد(وجه تضمین) ، من حدود 20 درصد قرارداد را هم بیعانه می‌دهم و قرارداد آتی را بین خود منعقد می‌کنیم.
خب حالا دو حالت وجود دارد. یا بعد از یک ماه قیمت زعفران در بازار بالای 16000 خواهد بود که در این صورت خریدار سود می‌کند ( چون زعفران را به قیمت 16000تومان از فروشنده می‌خرد و به قیمت بیشتر در بازار می‌فروشد) و فروشنده این قرارداد نیز ضرر متحمل خواهد شد ( چون باید به قیمت بیشتر از 16000 تومان زعفران را در بازار بخرد و به من 16000 تومان بفروشد).
حالت دوم این هست که قیمت یک ماه بعد زعفران پایین تر از 16000 تومان باشد که در این صورت من به عنوان خریدار متضرر می شوم چون که باید زعفران را 16000 تومان از فروشنده بخرم و در بازار که قیمت پایین تر از 16000 تومان هست بفروشم.
مشخصه های قراردادهای آتی:
1)اهرمی بودن قرارداد
اهرمی بودن قراردادهای آتی به چه معناست؟
همانطور که می دانید کار اصلی اهرم این است که با وارد آوردن نیرویی کوچک وزنه بسیار سنگینی را بلند کنیم. قراردادهای آتی هم این مزیت را دارد و سرمایه گذار با سرمایه گذاری در قراردادهای آتی بازدهی چندین برابری بدست می آورد. و برعکس این موضوع هم هست و احتمال ضرر چند برابری اصل سرمایه وجود دارد.
فرض کنید شما سه میلیون تومان پول دارید و هر گرم زعفران 15000 تومان هست. که تقریبا پول 200 گرم زعفران هست. اگر با این سه میلیون 200 گرم زعفران بخرید، سود و ضرر شما به صورت خطی تغییر خواهد کرد. یعنی اگر قیمت زعفران در بازار 10 درصد بیشتر شود، سود شما نیز از این سرمایه‌گذاری نیز 10 درصد خواهد بود. در این حالت گفته می‌شود که سرمایه‌گذاری شما اهرم ندارد. در صورتی که با 10 درصد افزایش قیمت زعفران در بازار شما 40 درصد سود کنید در این حالت اهرم سرمایه‌گذاری شما یک به چهار هست. پس اهرم سرمایه‌گذاری اینگونه تعریف می‌شود:
اگر به ازای تغییر در ارزش یک دارایی، سود یا ضرر شما به نسبت بیشتر از یک نسبت آن دارایی تغییر کند.
قرادادهای آتی و آپشن همگی سرمایه‌گذاری‌های دارای اهرم هستند.
دو طرفه بودن قراردادهای آتی یعنی چه؟
اگر در بازار عادی کالایی مانند زعفران ، پسته و . را خرید کنید فقط از طریق افزایش قیمت زعفران می توانید کسب سود کنید اما در قراردادهای آتی اگر پیش بینی کنید که قیمتها افزایشی است می توانید در قیمت پایین خرید کنید و در قیمتهای بالاتر بفروشید. همچنین اگر تحلیل کردید که قیمت ها کاهشی هست، می توانید در قیمتهای بالاتر اقدام به فروش کالا کنید بدون اینکه کالایی داشته باشید و پس از کاهش قیمتها اقدام به خرید همان تعداد کالا کنید بدون اینکه کالایی داشته باشید تا از معامله خارج شوید.
سررسید قرارداد:
تاریخ سررسید قراردادهای آتی بر روی یک کالا به صورت استاندارد و مشخص توسط بورس کالا تعیین می شود و فقط برای سررسیدهای معینی که تعیین می شود امکان انجام معاملات آتی وجود دارد.
اندازه قرارداد:
در قراردادهای آتی اندازه هر قرارداد توسط بورس کالا مشخص می شود و سرمایه گذاران فقط باید مضرب های صحیحی از این مقدار را معامله کنند. اندازه قراردادهای آتی در بورس ایران 100 گرم زعفران ، 100 کیلوگرم پسته و 100 کیلوگرم زیره هست و این یعنی مثلا شما نمی توانید 130 گرم زعفران معامله کنید باید رند باشد مثل 100، 200 ،300 و .
وجه تضمین چیست؟
در بازار آتی به دلیل اینکه قراردادها تعهدی هست، زمانی که می خواهید معامله را انجام دهید، مبلغی را تحت عنوان وجه تضمین از دو طرف معامله دریافت می کنند که این مبلغ ضمانتی برای ایفای تعهد خریدار و فروشنده در روز تحویل قرارداد هست. زمانی که موقع سررسید خریدار و فروشنده به تعهدات خودشان عمل کنند، وجه تضمینی که از طرفین معامله گرفته شده بود به آنها برگردانده می‌شود.
نماد معاملاتی در بازار آتی:
هر سررسید در قرارداد آتی با یک نماد مشخص در تابلو معاملات نمایش داده می شود. هر نماد معاملاتی تشکیل شده از سه حرف اول انگلیسی، ماه و سال قرارداد است. به عنوان مثال نماد معاملاتی SAFBA98 نشان دهنده قرارداد آتی زعفران نگین تحویل بهمن 98 است.
چه کالاهایی در بازار آتی معامله می شود؟
در حال حاضر محصولات کشاورزی مثل زعفران و زیره و پسته به صورت قراردادهای آتی مورد معامله قرار می گیرند. و اندازه هر قرارداد آتی زعفران 100 گرم و زیره 100 کیلوگرم و پسته هم 100 کیلوگرم هست.
قراردادهای آتی چیست؟
اساساً، قراردادهای آتی توافق‌نامه‌هایی هستند که به بازرگانان، سرمایه‌گذاران خرید ارز دیجیتال و تولیدکنندگان کالا اجازه می‌دهند در مورد قیمت آینده یک دارایی یا ارز در بازار خرید ارز دیجیتال یا تجارت با آن حدس بزنند. این قراردادها به عنوان یک تعهد دو طرفه عمل میکنند که امکان تجارت یک ابزار را در آینده (تاریخ انقضا) -با قیمتی که در لحظه ایجاد قرارداد توافق شده است- فراهم می‌کند.
ابزار مالی اساسی یک قرارداد فوروارد یا قرارداد آتی می‌تواند هر دارایی مانند سهام، کالا، ارز، پرداخت سود یا حتی اوراق قرضه باشد.
قراردادهای آتی از منظر قراردادهایی استاندارد، تنظیم می‌شوند(به عنوان توافق‌نامه‌های حقوقی) و در مکان‌های خاص(مبادلات قراردادهای آتی) معامله می‌شوند. بنابراین، قراردادهای آتی تابع یک سری قوانین خاص هستند که ممکن است به عنوان مثال، اندازه قراردادها و نرخ بهره روزانه را شامل شود.
در بسیاری از موارد، اجرای قراردادهای آتی توسط مؤسساتی تضمین می‌شود و این امکان را برای طرفین فراهم می کند که با کاهش ریسک طرف مقابل تجارت کنند.
اگرچه اشکال ابتدایی بازارهای آتی در قرن هفدهم در اروپا ایجاد شده است، بورس برنج دوجیما (ژاپن) به عنوان اولین بورس آتی تأسیس شده شناخته می‌شود. در اوایل قرن هجدهم ژاپن، بیشتر پرداخت‌ها با برنج انجام می‌شد، بنابراین قراردادهای آتی شروع به استفاده از راهی برای جلوگیری از خطرات مرتبط با قیمت ناپایدار برنج کردند.
با ظهور سیستم های تجارت الکترونیکی، محبوبیت قراردادهای آتی، همراه با طیف وسیعی از موارد استفاده در کل صنعت از جمله در بازار خرید ارز دیجیتال ارزهای دیجیتال گسترش یافت.
در این مقاله از تترلند به بررسی قراردادهای آتی، توابع و مکانیزم‌های آن خواهیم پرداخت.
توابع قراردادهای آتی
در زمینه صنعت مالی، قراردادهای آتی به طور معمول برخی از توابع زیر را انجام می‌دهند:
پوشش و مدیریت ریسک
از قراردادهای آتی می‌توان برای کاهش ریسک خاص در زمینه‌های مختلفی مانند بازار خرید ارز دیجیتال استفاده کرد. به عنوان مثال، یک کشاورز ممکن است قراردادهای آتی محصولات خود را بفروشد تا اطمینان حاصل کند که در آینده با وجود اتفاقات نامطلوب و نوسانات بازار قیمت مشخصی دریافت میکنند.
یا یک سرمایه‌گذار ژاپنی صاحب اوراق خزانه‌داری ایالات متحده ممکن است قراردادهای آتی JPYUSD را با مبلغی برابر با پرداخت کوپن سه ماهه (نرخ بهره) به عنوان راهی برای قفل کردن ارزش کوپن در JPY با نرخ از پیش تعیین شده قرار دهد و در نتیجه می‌تواند دلار آمریکا خریداری کند.
اهرم اعتبار
قراردادهای آتی به سرمایه‌گذاران بازار یا دیگر بازارها اجازه می‌دهند تا موقعیت‌های اهرمی ایجاد کنند. با تسویه حساب قراردادها در تاریخ انقضا، سرمایه‌گذاران می‌توانند از موقعیت خود استفاده کنند. به عنوان مثال، اهرم 3: 1 به معامله‌گران اجازه می‌دهد سه برابر بیشتر از مانده حساب معاملاتی خود در موقعیتی قرار بگیرند.
مواجهه کوتاه مدت
قراردادهای آتی به سرمایه‌گذاران خرید ارز دیجیتال اجازه می‌دهند تا به صورت کوتاه مدت در مواجهه با یک دارایی قرار بگیرند. وقتی یک سرمایه‌گذار خرید ارز دیجیتال تصمیم می‌گیرد قراردادهای آتی را بدون داشتن دارایی اصلی بفروشد، معمولاً از آن به عنوان “موقعیت عادی” یاد می‌شود.
تنوع دارایی
سرمایه‌گذاران قادر به قرار گرفتن در معرض دارایی‌هایی هستند که خرید و فروش آنها در محل دشوار است. کالاهایی مانند نفت برای تحویل معمولاً هزینه‌بر است و هزینه‌های بالای نگهداری را در بردارد، اما با استفاده از قراردادهای آتی، سرمایه‌گذاران و بازرگانان می‌توانند انواع مختلفی از دارایی‌ها را معامله کنند و خرید ارز دیجیتال داشته باشند بدون اینکه نیاز به تجارت فیزیکی باشد.
کشف قیمت
بازارهای آتی یک فروشگاه واحد برای فروشندگان و خریداران است (به عنوان مثال عرضه و تقاضا برآورده می‌شود) برای چندین کلاس دارایی، مانند کالاها یا ارزها. به عنوان مثال، قیمت ارزهای دیجیتال را می‌توان در رابطه با تقاضای واقعی در بازارهای آتی خرید ارز دیجیتال تعیین کرد.
مکانیزم‌های تسویه حساب
تاریخ انقضا قرارداد آتی آخرین روز فعالیت‌های تجاری آن قرارداد خاص است. پس از آن، معاملات متوقف شده و قراردادها تسویه می‌شود.
دو سازوکار اصلی برای تسویه قراردادهای آتی چیست؟ قرارداد آتی وجود دارد:
- تسویه حساب فیزیکی: دارایی اساسی بین دو طرف مبادله شده در مورد قرارداد با قیمت از پیش تعیین شده مبادله می‌شود. طرفی که معامله آن کوتاه‌تر بود(فروخته شد) تعهد دارد دارایی را به طرفی که معامله آن طولانی‌تر(خریداری شده) تحویل دهد.
- تسویه وجه نقد: دارایی اساسی مستقیماً مبادله نمی‌شود. در عوض، یک طرف مبلغی را به طرف دیگر پرداخت می‌کند که ارزش دارایی فعلی را منعکس کند. یک نمونه معمولی از قرارداد آتی تسویه حساب نقدی، قرارداد آتی نفت است که در آن بشکه نفت مبادله نمی‌شود زیرا تجارت فیزیکی هزاران بشکه نسبتاً پیچیده است.
قراردادهای آتی تسویه حساب نقدی، راحت‌تر و از این رو محبوب‌تر از قراردادهای تسویه حساب فیزیکی هستند. با این حال، قراردادهای آتی تسویه حساب نقدی ممکن است منجر به دستکاری در قیمت دارایی اساسی شود. این نوع دستکاری در بازار معمولاً banging the close”” نامیده می‌شود. این اصطلاحی است که فعالیت‌های غیر عادی تجاری را توصیف می‌کند که وقتی قراردادهای آتی به تاریخ انقضا نزدیک می‌شوند، عمداً سفارشات را مختل میکنند.
استراتژی‌های خروج برای قراردادهای آتی
پس از گرفتن موقعیت قرارداد آتی، سه اقدام اصلی وجود دارد که معامله‌گران آتی می‌توانند انجام دهند:
- جبران کردن: به عمل بسته شدن موقعیت قرارداد آتی با ایجاد یک معامله مخالف، با همان ارزش اشاره دارد. بنابراین، اگر یک معامله‌گر با 50 قرارداد آتی کوتاه باشد، آنها می‌توانند یک موقعیت طولانی با اندازه برابر را باز کنند، موقعیت اولیه خود را خنثی کنند. استراتژی جبران اجازه می‌دهد تا معامله‌گران سود یا زیان خود را قبل از تاریخ تسویه حساب به‌دست آورند.
- Rollover: زمانی اتفاق می‌افتد که تاجر پس از جبران قرارداد اولیه خود تصمیم به باز کردن موقعیت قرارداد آتی جدید بگیرد، به این صورت که تاریخ انقضا را تمدید می‌کند.
- تسویه حساب: اگر یک معامله‌گر آتی موقعیت خود را جبران یا تسویه نکند، قرارداد در تاریخ انقضا تسویه می‌شود. در این مرحله، طرفین درگیر از نظر قانونی موظفند دارایی(یا پول نقد) خود را با توجه به موقعیت خود مبادله کنند.
جمع بندی
قراردادهای آتی به عنوان یک نوع استاندارد قرارداد پیش رو، از جمله ابزارهای پرکاربرد در صنعت مالی و بازار خرید ارز دیجیتال و تجارت با آن هستند. عملکردهای گوناگون، آنها را برای طیف گسترده‌ای از موارد استفاده مناسب می‌کند. هنوز هم مهم است که قبل از سرمایه‌گذاری وجوه خود، درک خوبی از سازوکارهای اساسی قراردادهای آتی و بازارهای خاص آنها داشته باشید.
در حالی که “قفل کردن” قیمت دارایی در آینده همراه با شرایط خاص مفید است، اما همیشه ایمن نیست، قراردادهای آتی چیست؟ مخصوصاً وقتی قراردادها با حاشیه معامله می‌شوند. بنابراین، استراتژی‌های مدیریت ریسک اغلب برای کاهش ریسک‌های اجتناب‌ناپذیر مرتبط با تجارت قراردادهای آتی استفاده می‌شوند.
برخی از سودجویان همچنین از شاخص‌های تحلیل تکنیکال به همراه روش‌های تحلیل فاندامنتال به عنوان راهی برای دریافت بینش درباره عملکرد قیمت در بازارهای آتی خرید ارز دیجیتال استفاده میکنند.
بازار آتی چیست ؟ (آشنایی با قرارداد و معاملات آتی)
در این مقاله به معرفی و بررسی بازار آتی ، قرارداد آتی و معاملات بازار آتی می پردازیم. قراردادهای آتی یکی از انواع معاملات در بازارهای مالی است که این ابزار مشتقه بر روی سهام، کالاها اجرا می‌شود و از پیچیدگی خاصی برخوردار است.
قرارداد آتی (Future market) چیست؟
قرارداد آتی قراردادی است که فروشنده بر اساس آن متعهد می‌شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص (سکه طلا، زعفران) را به قیمتی که الان تعیین میکنند بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد می‌شود آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند.
تاریخچه شروع معاملات آتی
در سال 1848 میلادی در شیکاگو تولیدکنندگان گندم برای فروش محصولات خود نیاز به بازاری داشتند تا معاملات نقدی را انجام دهند یعنی گندم بدهند و پول آن را بستانند. به تدریج کشاورزان (فروشندگان) و دلالان (خریداران) شروع به نوعی تعهد جهت دریافت وجه نقد خود در آینده گرفتند و زمینه معاملات آتی (Futures) را پایه ریزی کردند بدین معنی که: تولیدکننده موافقت نماید که محصول خود را به خریدار در تاریخ آینده (تاریخ تحویل کالا) با قیمت توافق شده بفروشد.
در این راستا، کشاورز از قبل می‌داند که وجه خود را دریافت می‌نماید و خریدار نیز از قیمت کالا باخبر می‌شود. این معامله برای هر دو طرف معامله سودمند است این نوع قراردادها به سرعت رایج گردید و قراردادها را قبل از تاریخ تحویل دست‌به‌دست چرخاند.
اگر دلالی احساس می‌کرد، نیازی به گندم ندارد، قرارداد خود را به فردی که گندم را نیاز داشت می‌فروخت، مشابه آن نیز، تولیدکننده که قصد عدم تحویل گندم را داشت مسئولیت تحویل واقعی گندم را به دیگری منتقل می‌کرد.
قیمت قرارداد وابستگی به وضعیت و حرکت قیمت گندم و سیستم عرضه و تقاضا در بازار داشت.
امروزه با پیشرفت این قراردادها و اضافه شدن آپشن های جدید شاهد محبوبیت این قراردادها هستیم.
مزیت‌های مهم بازار آتی وجود اهرم در معاملات (یعنی می‌توانیم با چندین برابر پول خود معامله کنیم) و دو طرفه بودن بازار (هم از بالا رفتن قیمت می‌توان سود کرد و هم از افت قیمتها) هستند.
اهرم مالی بازار آتی چیست؟
چنانچه می‌دانید از اهرم در مواقعی استفاده می‌شود که می‌خواهیم با وارد کردن نیرویی کوچک، نتیجه‌ای بسیار بزرگ‌تر قراردادهای آتی چیست؟ به دست آوریم. افراد با هوش مالی بالا همواره به دنبال یافتن فرصت‌های سرمایه گذاری با قابلیت اهرمی هستند، اهرم می‌تواند با تغییر در زمان، نتیجه نهایی، مواد اولیه و یا سرمایه اولیه، به سرمایه‌گذاران فرصت ثروتمند شدن دهد. همچنین استفاده اشتباه از وضعیت‌های اهرمی می‌تواند منجر به شکست‌های سنگین مالی شود، لذا افرادی با درجه ریسک پذیری بالاتر و هوش و ذکاوت بالا همواره به دنبال سرمایه گذاری های با اهرم بالاتر هستند.
بازار آتی این اهرم را از طریق سرمایه اولیه برای معامله گران ایجاد کرده است. یعنی با در اختیار داشتن مبلغ یک دهم قرارداد می‌توانند بر روی کل قرارداد سرمایه‌گذاری کنند و سود ۱۰ برابری و یا زیان ۱۰۰ برابری به حساب آنها منظور گردد.
در معاملات آتی مشتری با واریز مبلغی به عنوان ضمانت نزد بورس کالا اقدام به خرید و یا فروش می‌نماید، در صورت پیش‌بینی درست قیمت، سود مشتری به حسابش واریز و در صورت زیان از مبلغ ضمانت مشتری برداشت و به حساب طرف مقابل واریز می‌گردد.
دو طرفه بودن بازار آتی به چه معناست؟
در بازار فیزیکی (نقدی) افراد وقتی محصولی را خریداری میکنند این انتظار را دارند که قیمت افزایش یابد تا آنها با فروش در قیمت بالاتر سود کسب کنند. یعنی معامله گران فقط زمانی می‌توانند از بازار سود کسب کنند که قیمتها رشد کند. ولی زمانی که قیمت در حال کاهش است عملاً نمی‌توانند انتظار سود داشته باشند.
برخلاف بازار نقدی در معاملات آتی، افراد می‌توانند هم در جهت افزایش قیمت و هم در جهت کاهش قیمت سود کسب کنند. یعنی وقتی قیمت افزایش می‌یابد افراد در قیمت پایین خرید خود را انجام داده و در قیمت بالاتر آن را به فروش می‌رسانند. از طرفی وقتی سرمایه گذاران پیش‌بینی میکنند که قیمتها کاهش خواهد یافت، در قیمت بالاتر اقدام به پیش‌فروش سکه کرده و پس از کاهش قیمتها اقدام به خرید همان تعداد سکه میکنند و از اختلاف بین فروش و خرید منفعت کسب میکنند. این سبب می‌شود که بدون توجه به شرایط اقتصادی شما بتوانید با تشخیص درست جهت بازار از حرکت قیمتها در هر طرف کسب سود کنید.
وجه تضمین قرارداد آتی چیست؟
در قرارداد آتی به منظور اطمینان از انجام تعهدات، هر یک از طرفین معامله درصدی از ارزش قرارداد را به عنوان “وجه تضمین اولیه” نزد کارگزار سپرده‌گذاری میکنند که متناسب با تغییر ارزش قراردادهای آتی، حساب هر یک از طرفین تعدیل می‌شود. بر همین اساس مبلغ وجه تضمین اولیه متغیری است که بر اساس فرمول تسویه روزانه قراردادهای آتی در بورس کالا تعیین و اعلام می‌شود، بنابراین با کاهش قیمتها، این مبلغ از حساب سپرده خریدار کسر و به حساب سپرده فروشنده افزوده می‌شود و بالعکس.
اساس تعیین قیمت معاملات بازار آتی چگونه است؟
قیمت قرارداد آتی یک کالا در بورس از طریق تعامل نیروهای عرضه و تقاضا در بازار طی یک جلسه معاملاتی به طور شفاف و آزاد تعیین می‌گردد. لازم به ذکر است که انتظارات مشتریان نسبت به شرایط کسب و کار در بازار، تغییرات قیمتی، تعدیلات فصلی و … نیز علاوه بر عوامل عرضه و تقاضای بازار نقش مهمی را در تعیین قیمت ایفا میکنند.
همچنین عوامل دیگری مثل شرایط تولید، عرضه محصولات جانبی، وجود محصول نهایی در بازار، در دسترس بودن نیروی کار، میزان موارد مصرف کالای مورد نظر، حمل و نقل، نرخ بهره و هزینه فرصت و سرمایه مشتریان بازار نیز نقش مهمی را در تعیین قیمتهای آتی ایفاء میکنند.
ویژگی کالاهای پذیرفته‌شده در بورس چیست؟
در بورس کالا اقلام مختلف کالایی نظیر فلزات، کالاهای کشاورزی، محصولات صنعتی و معدنی قابل معامله و پذیرش هستند به شرط اینکه استانداردها و شرایط مورد نظر بورس را کسب نمایند. لذا ویژگی اصلی کالاهای بورسی احراز شرایط استاندارد بورس جهت معامله می‌باشد که این شرایط شامل کیفیت کالا، نحوه تحویل، اندازه قراردادها، کارمزدها، جریمه‌ها و … است.
بازار معاملات آتی مکانی معین برای خریداران و فروشندگان است و از طریق سامانه الکترونیکی دارای استاندارد بورس، معاملات آتی صورت می‌گیرد و این معاملات برای همه شرکت‌کنندگان در بازار به یک مفهوم عادلانه عرضه می‌شود.
مسئولیت بورس‌ها ایجاد بازاری عادلانه، با نظم و امنیت معاملاتی است. تمام بورس‌های دنیا توسط مقام ناظر کنترل و اداره می‌شوند. معاملات در بورس‌ها در اتاق پایاپای تسویه و تضمین می‌شوند؛ اتاق پایاپای در برابر خریدار نقش فروشنده و در برابر فروشنده نقش خریدار را ایفا می‌کند.
بازار آتی طرفداران زیادی دارد و این محبوبیت و استقبال به خاطر وجود مزیت‌های آن است ازجمله:
- معافیت مالیاتی
- تخصیص سود بانکی به مبلغی که در حساب در اختیار مشتری موجود است
- امکان برداشت یک روزه موجودی از حساب،
- کارمزدهای بسیار پایین
- امکان خرید و فروش نامحدود در هرروز معاملاتی
- واریز روزانه سود و زیان به حساب مشتری
- و …
معاملات طلای سرخ در تالار نقره‌ای
نخستین قرارداد آتی در دنیا به صورت سنتی روی محصولات کشاورزی صورت پذیرفت. در بورس کالای ایران نیز مطالعات گسترده‌ای روی دارایی‌های مختلف جهت پذیرش در قراردادهای آتی انجام شده که یکی از این دارایی‌ها در حوزه محصولات کشاورزی، زعفران است. معاملات زعفران در بورس کالای ایران هم به صورت گواهی سپرده کالایی و هم در بازار فیزیکی به صورت نقد، سلف و نسیه انجام می‌شود. از دیگر مثال‌های قراردادهای آتی قرارداد آتی قراردادهای آتی چیست؟ سکه یا سهام است.
قرارداد آتي چیست؟
قسمت اول- شايد نتوان تاريخي واقعي را براي شروع قراردادهاي پيش فروش و پيش خريد ذکر کرد. پيش خريد و پيش فروش محصولات كشاورزي از دير باز در سراسر جهان به شیوه‌های سنتی و غیر متمرکز رايج بوده است و هنوز هم وجود دارد.
كشاورزان به دليل تغييرات جوي و عوامل خارج از كنترل هميشه نگران آن هستند كه مبادا اتفاقي بيفتد تا دسترنج يكساله‌شان نابود شده يا كاهش قيمت يابند و لذا معمولا چند ماهي قبل از به بار نشستن محصول آن را روي درخت يا قبل از درو به عمده فروشان و تجار با قيمت‌هاي مشخصي كه بر اساس توافق دو طرف حاصل مي‌شود پیش فروش میکنند.
قراردادهاي پيش خريد و پيش فروش در غرب به forward contracts معروف هستند و در ايران به آن معاملات سلف مي‌گويند. گر چه قراردادهای پيش فروش محصولات از كالاهاي كشاورزي شروع شده، اما در قرن بيستم دامنه اين نوع قراردادها به تمام كالاها و محصولات فيزيكي و مالي و اوراق بهادار سرايت کرده است. از آنجا كه اين معاملات پيش فروش در بازارهاي سنتي و به صورت پراكنده در سطح گسترده‌اي انجام مي‌شود، معمولا مشكلاتي را در پي دارند.
مثلا در هنگام تحويل كالا و پرداخت قيمت، خريدار يا فروشنده بعضا از انجام تعهدات خود سر باز مي‌زنند و در خواست‌هاي جديدي را مطرح مي‌کنند و خلف وعده مي‌كنند، از طرف ديگر چنانچه هر يك از طرفين به دليلي از انجام معامله خود قراردادهای آتی چیست؟ راضي نباشد، لغو اين قراردادها مشكل است و به سادگی انجام نمی‌شود و برای طرفین ايجاد خسارت مي‌کند.
قراردادها بعضا تعبيرهاي متفاوتي به خود مي‌گیرد و اختلافات متعددی در ميان خريدار و فروشنده ايجاد مي‌شود. مساله ديگر آن است كه قيمت واقعي محصولات شفاف نیست و فروشنده از شرايط قيمت و ميزان عرضه و تقاضاي محصول مورد معامله به لحاظ عدم وجود يك بازار متمركز آگاه نبوده و محصولات خود را به دلیل نياز به پول به قيمت هايي نه چندان منصفانه به تجار و بازرگانان مطلع و ثروتمند می‌فروشند. مجموعه‌ای از اين دسته مشكلات در گذشته موجب شد كه دست‌اندركاران بازارهاي سلف (Forward) به فكر ايجاد يك محل متمركز افتاده تا معاملات پیش فروش و پیش خرید در قراردادهای آتی چیست؟ آن محل به انجام برسند و برخی مشكلات فوق‌الذكر نيز مرتفع شوند.
براي اولين بار هيات بازرگاني شيكاگو در سال ۱۸۴۸ بازارهاي غيرمتمركز و پراکنده سلف (Forwards) را در يك محل و يك سازمان به نام بورس معاملات شيكاگو جمع و طي دوازده سال توانست تقریبا تمام مشكلات موجود در قراردادهاي سلف را مرتفع كند و نام اين قراردادها را Futures بگذارد كه در ايران ما آن را «قرار داد‌هاي آتي» ناميده ايم. پس قراردادهاي آتي همان قراردادهاي پيش خريد و پيش فروش (سلف) هستند كه دارای قراردادهای استاندارد و تعریف شده بوده و اجرای آن تضمين شده و به صورت متمركز در محلی ثابت به نام بورس مورد معامله قرار مي‌گيرند.
.
اگر بخواهيم قراردادهاي سلف و آتی قراردادهای آتی چیست؟ را با بياني ساده تعريف كنيم بايد گفت كه این قراردادها دو طرف خريدار و فروشنده را متعهد می‌کند که دارايي مشخصي را در آينده‌ای معلوم با قيمتی که در هنگام بستن قرارداد تعیین می‌شود با یکدیگر مبادله کنند. اگر قراردادهای پیش فروش و پیش خرید در بازار سنتي و شبكه‌هاي غيررسمي (Over The Counter (OTC منعقد شوند به آنها سلف مي‌گويند و چنانچه در بازارهاي سازمان يافته منظمی مانند بورس مورد داد و ستد قرار بگيرند و داراي استانداردهاي مشخص قراردادي و تضمين انجام معامله باشند، قرارداد آتي ناميده مي‌شوند.
امروزه در بازارهاي آتي و سلف انواع دارايي‌ها مورد معامله قرار مي‌گيرند. دارايي‌هاي فيزيكي مثل طلا، نقره، نفت، محصولات كشاورزي، فلزات و دارايي‌هاي مالي مثل اوراق قرضه، نرخ بهره، ارزهاي خارجي و اوراق سهام از آن جمله اند. قراردادهاي سلف نيز به نوبه خود سازمان یافته‌تر از گذشته در بازارهاي خارج از بورس (OTC) مورد استفاده تجار و شركت‌هاي چند مليتي که قراردادهای غیراستاندارد و خصوصی را ترجیح می‌دهند، مورد معامله قرار می‌گیرند.
بازار آتی در بورس چیست؟
ساعد نیوز: قرارداد آتی سهام، قراردادی دو طرفه است كه بر اساس آن، خریدار و فروشنده تعهد میکنند سهام پایه قرارداد را به قیمت مشخص و در تاریخ معینی در آینده معامله کنند.طرفین برای اطمینان از ایفای تعهدات تعیین‌شده در قرارداد به‌صورت شرط ضمن عقد متعهد می‌شوند مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد کارگزار یا اتاق پایاپای بگذارند.
قرارداد آتی ، قراردادی است که بر اساس آن فروشنده متعهد می شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمت مشخص بفروشد و در مقابل، طرف دیگر قرارداد متعهد می شود همان کالا با همان مشخصات را در سررسید معین بخرد و برای اینکه هر دو طرف به تعهدات خود عمل نمایند باید مبلغی را به عنوان وجه تضمین اولیه نزد اتاق پایاپای بگذارند که متناسب با تغییرات قیمت آتی این وجه تضمین اولیه تعدیل می شود. قراردادهای آتی دو طرفه است و می توانیم بدون در اختیار داشتن کالا، آن را با مشخصات معین بفروشیم و در آینده (پس از چند ماه) آن را با قیمتی که اکنون توافق کردیم تحویل دهیم و پول آن را دریافت کنیم. این نوع معامله برای افرادی مثل کشاورزان و تولیدکنندگانی که قصد دارند ریسک خود را کم کنند بسیار مفید است. کشاورزی که می خواهد مطمئن شود در فصل برداشت محصول از نوسان قیمت در امان است و کارخانه ای که می خواهد برای برنامه ریزی و بودجه بندی، مقدار و قیمت خریدهای آینده خود را مشخص کند، می توانند از قرارداد آتی آن کالا برای رسیدن به اهداف خود استفاده کنند.
مزیت های مهم بازار آتی
- وجود اهرم در معاملات (یعنی می توانیم با چندین برابر پول خود معامله کنیم)
- دو طرفه بودن بازار (هم از بالا رفتن قیمت می توان سود کرد و هم از افت قیمت ها).
ویژگی قراردادهای آتی
- اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻮدن ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻗﺮارداد: یکی از معایب قراردادهای آتی به شرایط قراردادهای آتی چیست؟ استاندارد این قراردادها مربوط می شود که نمی تواند به صورت دقیق به همه نیازهای مشارکت کنندگان در بازارهای مالی پاسخگو باشد. به عنوان “مثال”، اگر مدیر یک صندوق سرمایه گذاری علاقه مند باشد تا قرارداد آتی بر روی اوراق خزانه امریکا به مبلغ ۱۲۰ هزار دلار را با سر رسید ماه ژانویه خریداری نماید، چنین قراردادی وجود ندارد. به صورت استاندارد قراردادهای آتی اوراق خزانه دارای ارزش اسمی ۱۰۰ هزار دلار است و تاریخ انقضاء آن ها ماه های مارچ، ژوئن، سپتامبر و دسامبر می باشد. بنابراین چنانچه مدیر صندوق از قراردادهای آتی استفاده کند، به صورت دقیق به هدف مورد نظر خود دست نخواهد یافت.
- ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ در ﺑﻮرس (ﺷﻔﺎﻓﻴﺖ ﻗﻴﻤﺖ): بورس معاملات آتی مکانی معین برای خریداران و فروشندگان است که از طریق سامانه الکترونیکی دارای استاندارد بورس، معاملات آتی انجام می شود و این معاملات برای همه شرکت کنندگان در بازار به صورت عادلانه عرضه می شود. کارگزاران سفارشات مشتریان را از طریق روش های ابلاغ شده توسط بورس در سامانه معاملاتی قراردادهای آتی قرار می دهند. معاملات ثبت شده براساس اولویت های قیمتی و در صورت مساوی بودن قیمت ها بر اساس اولویت زمانی انجام می شود. بورس ها خود رأسا حق معامله ندارند و نمی توانند مشتریان را وادار به معامله نمایند. مسئولیت بورس ها ایجاد بازاری منسجم و شفاف جهت کشف قیمت ها و انجام معاملات به صورت عادلانه است. تمام بورس های دنیا توسط مقام ناظر کنترل و اداره می شوند. چنانچه اعضای معامله گر بورس مقررات را نادیده بگیرند مشمول جریمه و یا ممنوع المعامله می گردند.
- اﺗﺎق ﭘﺎﻳﺎﭘﺎی (ﭘﺎﻳﺎﭘﺎی روزاﻧﻪ) و ﻧﺒﻮد رﻳﺴﻚ اﻋﺘﺒـﺎری، وﺟﻮد ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ وﺟﻪ ﺗﻀﻤﻴﻦ و ﻛﺎﻫﺶ رﻳﺴﻚ اﻋﺘﺒﺎری: پایاپای هر بورس نقش مهمی را جهت تضمین عملکرد مالی قراردادهای آتی معامله شده ایفا می کند و به عنوان پشتوانه قابل اطمینان برای طرفین معامله می باشد.
- ﻧﻘﺪ ﺷﻮﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎﻻ: در قراردادهای آتی برای اینکه سرمایه گذار قادر به فروش قرارداد آتی باشد، نیاز به مالکیت آن دارایی معین ندارد و با عمل پیش فروش می تواند یک قرارداد آتی را در بازار بفروشد و در صورت نیاز به تحویل، آن را از بازار فیزیکی تهیه نماید که این امر میزان نقدشوندگی معاملات را تا حد بسیار زیادی افزایش می دهد.
- اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮی ﭘﺎﻳﻴﻦ: این ویژگی به دلیل توضیحات مورد اول می باشد.
- پوشش ریسک: مهمترین مزیت قراردادهای آتی خاصیت پوشش ریسک آن است. پوشش ریسک به معنای اتخاذ موقعیتی در بازار است که هدف از آن حداقل نمودن یا از بین بردن ریسک ناشی از نوسانات و تغییرات قیمت است.
- هزینه اندک معاملات: معاملات قراردادهای آتی نسبت به معاملات نقدی از هزینه معاملاتی کمتری برخوردار است.
- اهرم مالی: استفاده از اهرم مالی معاملات قراردادهای آتی دربرگیرنده ریسک بالایی بوده و به معامله گران فرصت به دست آوردن سود زیادی را می دهد به طوری که معامله گر با یک سپرده اولیه اندک می تواند معادل کل ارزش دارایی تعهد شده، کسب سود یا زیان نماید. قبل از انجام معامله آتی باید توجه داشت که این معاملات دارای ریسک است و مطالعه و آگاهی دقیق از دستورالعمل های مربوطه بسیار ضروری می باشد. معامله آتی دارای ریسک های مالی بالقوه ای است و ممکن است برای همه سرمایه گذاران مناسب نباشد. در معاملات آتی سود و زیان خریدار و فروشنده متقارن است، بدین معنی که اگر طرف دارنده موقعیت تعهدی خرید در این قرارداد سود کند لزوما طرف دارنده موقعیت تعهدی فروش زیان می کند. ولی مسئله ای که این ریسک را تشدید می کند اهرمی بودن معاملات آتی است.
دو طرفه بودن بازار آتی به چه معناست؟
در بازار فیزیکی (نقدی) افراد وقتی محصولی را خریداری می کنند این انتظار را دارند که قیمت افزایش یابد تا آن ها با فروش در قیمت بالاتر سود کسب کنند. یعنی معامله گران فقط زمانی می توانند از بازار سود کسب کنند که قیمت ها رشد کند. ولی زمانی که قیمت در حال کاهش است عملا نمی توانند انتظار سود داشته باشند.
برخلاف بازار نقدی در معاملات آتی ، افراد می توانند هم در جهت افزایش قیمت و هم در جهت کاهش قیمت سود کسب کنند. یعنی وقتی قیمت افزایش می یابد افراد در قیمت پایین خرید خود را انجام داده و در قیمت بالاتر آن را به فروش می رسانند. از طرفی وقتی سرمایه گذاران پیش بینی می کنند که قیمت ها کاهش خواهد یافت، در قیمت بالاتر اقدام به پیش فروش سکه کرده و پس از کاهش قیمت ها اقدام به خرید همان تعداد سکه می کنند و از اختلاف بین فروش و خرید منفعت کسب می کنند.این سبب می شود که بدون توجه به شرایط اقتصادی شما بتوانید با تشخیص درست جهت بازار از حرکت قیمت ها در هر طرف کسب سود کنید.
وجه تضمین قرارداد آتی چیست؟
در قرارداد آتی به منظور اطمینان از انجام تعهدات، هر یک از طرفین معامله درصدی از ارزش قرارداد را به عنوان “وجه تضمین اولیه” نزد کارگزار سپرده گذاری می کنند که متناسب با تغییر ارزش قراردادهای آتی، حساب هر یک از طرفین تعدیل می شود. بر همین اساس مبلغ وجه تضمین اولیه متغیری است که بر اساس فرمول تسویه روزانه قراردادهای آتی در بورس کالا تعیین و اعلام می شود، بنابراین با کاهش قیمت ها، این مبلغ از حساب سپرده خریدار کسر و به حساب سپرده فروشنده افزوده می شود و بالعکس.
اساس تعیین قیمت معاملات بازار آتی چگونه است؟
قیمت قرارداد آتی یک کالا در بورس از طریق تعامل نیروهای عرضه و تقاضا در بازار طی یک جلسه معاملاتی بطور شفاف و آزاد تعیین می گردد.لازم به ذکر است که انتظارات مشتریان نسبت به شرایط کسب و کار در بازار، تغییرات قیمتی ،تعدیلات فصلی و … نیز علاوه بر عوامل عرضه و تقاضای بازار نقش مهمی را در تعیین قیمت ایفا می کنند.همچنین عوامل دیگری مثل شرایط تولید، عرضه محصولات جانبی، وجود محصول نهایی در بازار، در دسترس بودن نیروی کار، میزان موارد مصرف کالای موردنظر، حمل و نقل، نرخ بهره و هزینه فرصت و سرمایه مشتریان بازار نیز نقش مهمی را در تعیین قیمت های آتی ایفاء می کنند.
چه کالا هایی در بازار آتی معامله می شود؟
در حال حاضر در بورس کالای ایران محصولات کشاورزی زعفران و زیره به صورت قراردادهای آتی مورد معامله قرار می گیرند. اندازه هر قرارداد آتی زعفران 100 گرم و زیره 100 کیلوگرم است.به عبارتی با اخذ یک موقعیت در زعفران، 100 گرم و در زیره 100 کیلوگرم معامله کرد. بازه قیمتی معاملات روزانه در قراردادهای آتی محدود به (۵%±) قیمت تسویه روز معاملاتی قبل قراردادهای آتی چیست؟ است و امکان ثبت سفارش با قیمتی بالاتر و پایین تر از این بازه وجود ندارد. قیمت تسویه، قیمتی است که روزانه پس از پایان جلسه معاملات توسط بورس به منظور به روزرسانی حساب ها محاسبه و اعلام می شود و سود و زیان معامله گران براساس آن سنجیده می شود .این قیمت مبنای معاملات روز بعد نیزمی باشد. طبق دستورالعمل بورس، برای اخذ کد معاملات آتی، لازم است دو حساب بانکی توسط متقاضی افتتاح شود. در واقع یکی از این دو حساب تحت عنوان حساب عملیاتی (در اختیار بورس) شناخته می شود و حساب دیگر حساب مکمل مشتری است. زمان برداشت وجه از حساب در اختیار، مبلغ مورد نظرمشتری به حساب مکمل معرفی و تائید شده، واریز می گردد.
